Doğumunun 100. Yılında Cengiz Dağcı'ya Armağan. Анонимный автор
align="center">
Türkiye’de Cengiz Dağcı ve Eserleri Hakkında Yapılan Çalışmalar
Bora Yılmaz9
GİRİŞ
Cengiz Dağcı, Kırım Türklerinin yaşamış olduğu zorlukları, sıkıntıları, acıları, sürgünleri ve vermiş oldukları haklı özgürlük mücadelelerini başarılı ve etkileyici bir şekilde eserlerinde yansıtmış ve bu şekilde çağdaş Türk edebiyat(lar)ı içerisinde haklı ve kalıcı bir yer edinmiş velûd bir yazardır. Romanları ile ön plana çıkarak ün kazanmış olan yazar, Kırım Türklerinin sosyal, siyasal ve edebî dünyalarını eserlerinde yansıtmayı bir gaye edinmiştir. Roman türü dışında hikâye, mektup, günlük gibi edebi türlerde de eserler veren yazar, okur ve eleştirmenler tarafından beğeni ve takdir kazanan romanları ile Türk dünyası edebiyat(lar)ı içerisinde adını duyurmayı başarmış ve saygın bir yer kazanmıştır.
Cengiz Dağcı, Türk dünyası ve Türk edebiyat(lar)ı için hem bir övünç ve kıvanç kaynağı olmuş hem de üzerin(d)e nitelikli ve nicelikli eserler verilmesi beklenen bir alan yaratmıştır. Cengiz Dağcı’nın eserleri her halükârda okunmalı ve okutulmalı, hem popülerliğini koruyabilmeli hem de zaman içerisinde hak ettiği kıymeti görerek klasikleşebilmelidir.
Cengiz Dağcı gibi yazarların, yazdıkları kadar onlar hakkında yazılanlarda önemlidir. Eserlerinde vermiş olduğu mesajların tespit ve doğru analiz edilmesi, hem okuyucuya hem de gelecek nesillere sağlıklı mesajlar verme anlamında önemlidir.
Bu çalışmada, Türkiye’de Cengiz Dağcı üzerine ele alınmış kitap ve akademik araştırmalar incelenmeye çalışılacaktır. İlk olarak Ulusal Tez Merkezi’nde kayıtlı olan, Cengiz Dağcı hakkında yapılmış olan yüksek lisans ve doktora tezleri incelenecektir. İkinci olarak ise tezlerin haricinde yine Dağcı ve eserleri hakkında akademik disiplin ile hazırlanmış olan kitaplar incelenecektir. Bu çalışmanın amacı Cengiz Dağcı hakkında yapılmış olan çalışmaları bir araya getirmek sonraki araştırmalara ön hazırlık sağlamak ve akademik camiada Cengiz Dağcı’nın eserlerinin nasıl ve ne şekilde incelenerek ele alındığını ortaya koymaktır.
KİTAPLAR
1- Cengiz Dağcı’nın Hayatı ve Eserleri / İbrahim ŞAHİN
Bu çalışma yazarın 1992 yılında Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Doç. Dr. Bilge Ercilasun danışmanlığında yürütmüş olduğu “Cengiz Dağcı’nın Hayatı ve Eserleri” isimli doktora tez çalışmasının genişletilerek kitaplaştırılmış halidir. Kitap “Cengiz Dağcı’nın Hayatı” ve “Cengiz Dağcı’nın Eserleri” olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Eserde Dağcı’nın şiirleri dışında roman, hikâye ve günlükleri-hatıraları incelenmiş ve tahlil edilmiştir.
Eserin önsöz kısmında yazar, Türk aydının bir kısmının Cengiz Dağcı’nın eserlerine ilgisiz diğer bir kısmının da ideolojik sebeplerden dolayı Dağcı’yı ve eserlerine karşı duyarsız kaldığını tenkit etmekte ve bu eserin, Kırım Türk’ü ve Türkiye’de yaşamamış olmasına rağmen eserlerini Türkiye Türkçesi ile yeniden yazmayı tercih edecek kadar vizyon sahibi fakat Türkiye’deki ideolojik sığlıktan habersiz olan bir Cengiz Dağcı’nın hayatını ve eserlerini konu aldığını ifade etmektedir.
Yazar kitabın sonuç bölümünde, Cengiz Dağcı’nın doğumunda başlayarak Kırım Türklüğünün yirminci yüzyıldaki macerasını adeta şahsında toplamış bir insan olduğunu ve onun şahsi hayatının Kırım Türklüğünün tarihi olduğunu ifade emektedir.
2- Vatanı Dilinde Cengiz Dağcı Kitabı / Hazırlayanlar: İbrahim ŞAHİN & Salim ÇONOĞLU
“Hayat ve Roman”, “Dil, Bilinç ve Sanat”, “Şiir ve Ötesi” ve “Roman ve Halk Kültürü” başlıkları altında dört ana bölümden oluşan kitap alanında uzman akademisyenlerin yazılarından oluşmaktadır.
Eserin önsöz kısmında Dağcı’nın, 1956 yılından itibaren Türkiye’de yayınlanan romanlarının Sovyet rejimini eleştirdiği için ilgi görmemesi ve hatalı/ eksik bir bakış açısı ile onun köy romancıları ile aynı kategoriye dâhil edilmesi gibi hususlar eleştirilmiştir. Sonraki yıllarda ise Dağcı’nın eserlerine karşı ilginin arttığı tespitinde bulunulmuş ve bu kitabın amacının “Türk edebiyatının kıymetli bir romancısını yeniden hatırlatmak” olduğu ifade edilmektedir.
3- Cengiz Dağcı’nın Dört Romanı / İsa KOCAKAPLAN
Kitapta, Cengiz Dağcı’nın Korkunç Yıllar, Yurdunu Kaybeden Adam, Onlar Da İnsandı ve O Topraklar Bizimdi romanları incelenmiştir. Romanlar olay, şahıslar, zaman, mekân ve kompozisyon alt başlıları altında tahlil edilmiş ve ayrıca romanlardaki fikirler ve romanlardaki üslupta incelemeye dâhil edilmiştir.
Yazar, tercih edilen romanların rastgele tercih edilmediğini ve milli tarihin, milli hatıraların yoğun bir erezyona ve yozlaşmaya uğradığı bir dönemde yakın tarihte yaşanmış olan acıların bu romanların incelenmesi vesilesi ile yeni yetişen nesile tanıtmak olduğunu ifade etmektedir.
Yazar, Türkiye Cumhuriyeti’nin II. Dünya Savaşı’na girmemiş olmasına rağmen aynı dini, dili ve kökü paylaştığımız milyonlarca Türkün o çetin günlerin acılarını bütün dehşetiyle yaşadıklarını ve Türkiye’deki gençliğin bu acılardan haberdar olması ve o zulüm günlerinin ortak tarih tecrübemizde yer alması gerektiğini önemle belirtmektedir. Ayrıca Cengiz Dağcı’nın eserlerinin sinemaya aktarılmamış olmasının büyük bir eksiklik olduğunu belirtmekte ve bu husustaki eksikliği tenkit etmektedir.
Bu kitap, yazarın 1979 yılında İnci Enginün danışmanlığında hazırlamış olduğu mezuniyet çalışmasının kitaplaştırılmış halidir.
4- Kırım’dan Londra’ya Cengiz Dağcı / İsa KOCAKAPLAN
Bu kitap Cengiz Dağcı’nın Dört Romanı adlı kitabın genişletilmiş halidir. Cengiz Dağcı’nın Dört Romanı kitabından farklı olarak yeni bir bölüm eklenmiş ve diğer bölümler içerisinde de genişletmeler yapılmıştır. Kitabın yeni olan ilk bölümünde “Kırım’dan Londra’ya Cengiz Dağcı” bölümü Kırım tarihine değinen “Kırım Tarihine Kısa Bir Bakış” ve Dağcı’nın hayatı, sanatı, kişiliği ve ilk kitabın dışında kalan diğer eserleri üzerine yapılan incelemelerden oluşan “Kırım’dan Londra’ya Cengiz Dağcı” bölümlerinden oluşmaktadır.
5- Kırım’ın Ebedi Sesi Cengiz Dağcı / İsa KOCAKAPLAN
Bu kitap Kırım’dan Londra’ya Cengiz Dağcı kitabının genişletilmiş halinden oluşmaktadır. Kırım’dan Londra’ya Cengiz Dağcı kitabına ek olarak Cengiz Dağcı ile 2009 yılında Londra’da yapılan röportajın eklenmiş olduğu “Cengiz Dağcı ile Londra’da” bölümü eklenmiştir.
6- Gamalı Haç ile Kızıl Yıldız Arasındaki Bir Yazar Cengiz Dağcı / Abdulvahap KARA
Bu kitap Cengiz Dağcı hakkında yazılmış olan diğer kitaplardan farklı olarak Dağcı ile ilgili olarak tek bir konu üzerinde; Cengiz Dağcı’nın II. Dünya Savaşı sırasında yaşadığı inanılması
Dr. Öğr. Üy., Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, [email protected]