Сааскы кэм. Амма Аччыгыйа
дуу?
– Көрөн, доҕор! Хас да куобах кылыыбын көрөн, туораан чонойбут. Биир сыыстаран бурҕаттарбыт.
– Куобах этин сылгы этин кытта холбуу буһардахха, куобах айаҕа кииримтиэ буолар сурахтааҕа. Кини сылгы инитэ эбээт. Үкчү сылгы курдук.
Миитэрэй чэйин иһэн бүтэн турар, чаанньыгы толорон эмиэ уокка уурар уонна этэр:
– Ээ, куобах үүт-үкчү сылгы курдук. Барахсан сиэлэ-кутуруга намылыйан!
Куобах сиэлэ-кутуруга намылыйбытыттан бары күлсэллэр.
Эмээхсин саҥата суох күлэн, кэтэҕэ титирии олорбохтоон баран, этэр:
– «Солуута суох саҥарабын эбээт» дии санаабат бэйэҥ буоллаҕа дуу? Куобахтаах сылгы ини-биилэр. Былыыр-былыр сылгы киһиэхэ сүөһү буола илигинэ, куобахтаах сылгы бырааттыылара үһү. Арай биирдэ…
Даарыйа эмээхсин ааҕан ситиллибэт кэрэ кэпсээннэриттэн биирдэстэрин кэпсээбитинэн барар.
Хотонтон Маайа тахсар. Кини аҕыйах саҥалаах. Өлөксөй уол сотору-сотору: «Маамуо!» диэн хаһыытаатаҕына, Маайа үтүктэн «Эһуо!» диэн кэбиһэ-кэбиһэ, дьиэ иһигэр ону-маны үлэлии, бүтэрэ-оһоро сылдьар. Эбэтэр уола ытаатаҕына, Маайа ыраах сылдьан: «Нохоо, Өлөксөөй, тохтоо эрэ бу!» – диэн чаҕаарыйар. Уол оччоҕо уурайан хаалар. Киэһэ «кырдьаҕас булчуттар» Микиитэ эһэтэ уонна дьукаах Сөдүөт чат тымтай түгэҕэр быыкаайык ньоҕор балыктаах кэлэллэр. Оҕолорго биирдии обургу мундуну сиэптэригэр уктан аҕалаллар.
Сөдүөччүйэ ыалтан кэлэр. Былаатын төбөтүгэр биир куһуок саахары түмэ баайбытын ылан, Микиитэ хайа эрэ сыталынан дьиэ дьонугар барытыгар үллэрэр. Дьон «өлүү саахардарын» сөмүйэлэригэр сыһыаран ылан, тылларын төбөтүгэр ууруналлар. Быыкаайык кыһыллыбыт чэйи тэрэпиискэҕэ суулаан аҕалбытын икки дьукаах аҥаардаһан чаанньыктарыгар кутуталаан кэбиһэллэр.
Үөрүү-көтүү, ас-үөл. «Дьоро киэһэ».
Силипиэн оҕонньордоох диэн сэниэ ыал биир кыыстара «дьүһүнүнэн мөлтөх» буолан эргэ барбакка сылдьыбыт. Сааһыары Миитэрэй ол кыыһы ойох «кэпсэттэ». Халыым төлүүр баайа суох киһи. Ол иһин энньэ да кыра. Эриэн тыһаҕастаах хара ынаҕы Миитэрэй Амма мууһунан дьурулаабыт суол устун үүрэн аҕалла. Бэйэтин балаҕанын дьоно үөрэн, оттон баай ыаллара Бэһиэлэйэптэр көрүдьүөс оҥостон сыыр үрдүгэр бөлүөхсэн тоһуйдулар.
– Сүөһүлэри күөйүҥ! Тоҕо түһэн куотан хаалыахтара!
Сүүсчэкэ сылгыны-ынаҕы үүрэн халытан иһэр киһи быһыытынан, кини ыраахтан хаһыытыы, үтүлүгүнэн талбаатыы истэ. Көтөх хара ынах туораан тахса-тахса, күөйтэрэн эмиэ суолга киирэн, албыннаан, хоротуута суохтук сүүрэн хаадьараҥныыр. Эриэн тыһаҕас, ынах иннигэр-кэннигэр түһэ-түһэ, сүүрэн моһурҕайданар. Миитэрэй соруйан хаала-хаала, сүүрэн кэлэн ынахтаах тыһаҕаһын үтүлүгүнэн охсуталаан кэбиһэр да, туора ыстанан хаарга кылыйталаан ылар.
Сүүрэн-көтөн, күөйэн-хаайан тыһаҕастаах ынаҕын хотоҥҥо киллэртээтэ. Онтон бэйэтэ дьиэҕэ ойон киирдэ, бокук-бокук гына-гына, үтүлүгүн-бэргэһэтин тэбэммэхтээтэ, тириппит сүүһүгэр сыстыбыт баттаҕын өрө анньынан кэбистэ уонна эттэ:
– Көр, уол оҕо дьоллоох, таҥара баайдаах! Ынах сүөһүнү аҕалан хотон муҥунан хаайан лиһигирэтэн кэбистим буолбат дуо?
Баары-суоҕу