Ogniem i mieczem. Henryk Sienkiewicz

Ogniem i mieczem - Henryk  Sienkiewicz


Скачать книгу

566

lafa (starop.) — wikt, zold.

567

ochedostwo (starop.) — porzadek.

568

Malchus — wedlug Ewangelii sw. Jana sluga arcykaplana jerozolimskiego, czlowiek, ktoremu swiety Piotr obcial ucho podczas aresztowania Jezusa w Wielki Czwartek.

569

regimenta — dzis popr. forma M. lm: regimenty.

570

rekodajny — dworzanin, ktorego zadaniem bylo podawac reke pani czy panu przy wysiadaniu z powozu, wstawaniu itp.

571

hajduk (z weg.) — lokaj.

572

pajuk (daw.) — czlonek sluzby lub strazy przybocznej; lokaj.

573

zolnierzow — dzis popr. forma D. lm: zolnierzy.

574

Chorol — miasto na Poltawszczyznie, na lewym brzegu srodkowego Dniepru.

575

Zadnieprze — Lewobrzezna Ukraina, tereny na wschod od Dniepru, gdzie polozone sa np. Poltawa i Lubnie.

576

detyna (ukr.) — dziecko.

577

hajdamaka (z tur.) — buntownik, rozbojnik, uczestnik ktoregos z powstan chlopskich na Ukrainie w latach 1730–1770; tu: awanturnik, opryszek.

578

Tytus Liwiusz (59 p.n.e.–17 n.e.) — historyk rzymski.

579

pastorum convenarumque plebs transfuga ex suis populis (lac.) — tlum pasterzy i przybyszow, zbiegow ze swoich plemion.

580

Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.

581

towarzysz — tu: rycerz, szlachcic, sluzacy w wojsku.

582

wojlok (z tur.) — filc, gruby material ze zbitej welny.

583

My po bozej mylosti kniaz i hospodyn (ukr.) — my, z bozej milosci ksiaze i pan.

584

etc (lac. et caetera) — i tak dalej.

585

Koriat a. Michal Giedyminowicz (ok. 1306 - ok. 1365) — ksiaze nowogrodzki, syn Giedymina, wielkiego ksiecia litewskiego; stryj krola polskiego, Wladyslawa Jagielly.

586

Rurykowicze — potomkowie Ryryka; Ruryk (zm. 879) — wodz Waregow (wikingow), zalozyciel panstwa ruskiego (Rusi Kijowskiej i Nowogrodzkiej).

587

zolnierzow — dzis popr. forma D. lm: zolnierzy.

588

Woloszka — kobieta pochodzaca z Woloszczyzny; Woloszczyzna — panstwo na terenach dzisiejszej pld. Rumunii, rzadzone przez hospodara i zalezne od Imperium Osmanskiego.

589

trabant (daw.) — zolnierz strazy przybocznej.

590

hospodar — tytul wladcy Woloszczyzny, panstwa polozonego na terenie dzisiejszej pld. Rumunii, zaleznego od Imperium Osmanskiego.

591

Tatarzy budziaccy — Tatarzy zamieszkujacy w Budziaku; Budziak — kraina hist. nad Morzem Czarnym, pomiedzy Dniestrem a Dunajem.

592

Woloszczyzna — panstwo na terenach dzisiejszej pld. Rumunii, rzadzone przez hospodara i zalezne od Imperium Osmanskiego.

593

czaus murza (z tur.) — wysoki urzednik dworski, wyslannik.

594

Sicz Zaporoska — wedrowna stolica Kozakow Zaporoskich, oboz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru.

595

Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.

596

Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.

597

excitare (lac.) — wzbudzic.

598

non prohibeo (lac.) — nie zabraniam.

599

impediment (z lac.) — przeszkoda.

600

dworzany — dzis popr. forma N lm: dworzanami.

601

cor, cordis (lac.) — serce; tu B. lm corda: serca.

602

monstrum (lac.) — potwor.

603

jasyr — niewola tatarska.

604

fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokoj dla dam) — damy dworu, stale towarzystwo ksieznej.

605

Apage, satanas (lac.) — idz precz, szatanie.

606

Musial czekac z tym, az cwierc wyjdzie — mowa o okresie karencji a. zaloby, ktory musi minac od smierci poprzednika; cwierc — kwartal, trzy miesiace.

607

J. O. — skrot od: jasnie oswiecony.

608

Czehryn a. Czehryn (ukr. Czyhyryn) — miasto na srodkowej Ukrainie, polozone nad Tasmina, doplywem srodkowego Dniepru, jedna z najdalej wysunietych twierdz Rzeczypospolitej.

609

februarius, februarii (lac.) — luty; tu D. lp: lutego.

610

eiusdem matris (lac.) — tej samej matki.

611

bellum civile (lac.) — wojna domowa.

612

guldynka (starop.) — mysliwska strzelba gwintowana.

613

bitwa pod Solonica (1596) — bitwa, w ktorej hetman Zolkiewski pokonal kozackich powstancow Semena Nalewajki, a jego samego wzial do niewoli; zwana tez bitwa pod Lubniami a. bitwa pod Ostrym Kamieniem.

614

Zolkiewski, Stanislaw herbu Lubicz (1547–1620) — polski magnat, hetman, kanclerz wielki koronny, wojewoda kijowski, kasztelan lwowski, sekretarz krolewski, wodz wojsk polskich w wielu kampaniach przeciwko Rosji, Szwecji, Turkom i Tatarom, zginal w czasie bitwy pod Cecora.

615

Nalewajko, Semen (zm. w 1597) — ataman kozacki (znany rowniez pod imieniem Seweryn), przywodca powstania przeciwko Rzeczypospolitej 1595–1596, pokonany przez hetmana Stanislawa Zolkiewskiego i sciety.

616

Loboda, Hryhorij (zm. w 1596) — ataman kozacki, drugi przywodca powstania Nalewajki 1595–1596.

617

nad Solonice, gdzie ongi Zolkiewski tak strasznie Nalewajke, Lobode i Krepskiego pogromil — bitwa pod Solonica (1596), hetman Zolkiewski pokonal kozackich powstancow Semena Nalewajki, a jego samego wzial do niewoli; zwana tez bitwa pod Lubniami a. bitwa pod Ostrym Kamieniem.

618

oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary.

619

Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.

620

Sula — rzeka w Rosji i na Ukrainie, lewy doplyw Dniepru; nad Sula leza Lubnie,


Скачать книгу