Ogniem i mieczem. Henryk Sienkiewicz

Ogniem i mieczem - Henryk  Sienkiewicz


Скачать книгу
id="n_448">

448

towarzyszow — dzis popr. forma B. lm: towarzyszy.

449

Sicz Zaporoska — Zaporoze, kraina zamieszkana przez Kozakow zaporoskich; takze: ich wedrowna stolica, oboz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru.

450

palanka a. polanka — oboz kozacki.

451

lubo (daw.) — chociaz.

452

gruba — palenisko.

453

karacena — zbroja z metalowych lusek, naszytych na skorzany kaftan.

454

ryngraf — szkaplerz, duzy blaszany medalion z wizerunkiem Matki Boskiej lub z herbem.

455

misiurka — helm z oslona karku, wykonana z plecionki kolczej (z kolek metalowych).

456

dziryt — rodzaj wloczni.

457

gindzal a. kindzal — dlugi noz, czesto zakrzywiony.

458

jatagan — bron sieczna sredniej dlugosci, bez jelca, o podwojnie zakrzywionym ostrzu.

459

berkut (ukr.) — orzel przedni.

460

roztruchan — kielich.

461

sepet — skrzynka na kosztownosci.

462

altembas — kosztowna tkanina z wypuklymi wzorami, przetykana zlotymi nicmi, rodzaj brokatu aksamitnego.

463

blawat — cenna tkanina jedwabna, najczesciej blekitna.

464

kwap — puch ptasi, sprezysty i doskonale utrzymujacy cieplo.

465

Nizowcy — wolni Kozacy z Nizu, tj. z Zaporoza.

466

czajka — wioslowo-zaglowa, pelnomorska lodz kozacka.

467

bojar — rycerz, szlachcic ruski lub woloski.

468

woloski — z Woloszczyzny; Woloszczyzna — panstwo na terenach dzisiejszej pld. Rumunii, rzadzone przez hospodara i zalezne od Imperium Osmanskiego.

469

maty (ukr.) — matko.

470

Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.

471

czarnobrewa — dziewczyna o czarnych brwiach, ukrainski ideal urody.

472

teorban — lutnia basowa, duzy strunowy instrument muzyczny, podobny do bandury.

473

watazka — dowodca oddzialu kozakow lub bandy rozbojnikow.

474

molojec (ukr.) — mlody, dzielny mezczyzna; zuch.

475

lama — tkanina jedwabna, przetykana zlotymi nicmi.

476

barwa — umundurowanie lub element stroju, swiadczacy o przynaleznosci noszacego.

477

Perejaslaw — miasto na srodkowej Ukrainie, niedaleko Kijowa, w XVII w. osrodek kozacki; w 1630 oblegane bez skutku przez polskiego hetmana Koniecpolskiego, w 1649 miejsce rokowan Polakow z Chmielnickim.

478

gindzal a. kindzal — dlugi noz, czesto zakrzywiony.

479

Bakczysaraj — miasto na Krymie, stolica tatarskiego Chanatu Krymskiego.

480

Niz a. Zaporoze — kraina ponizej porohow Dniepru, zamieszkana przez spolecznosc Kozakow zaporoskich.

481

watazka — dowodca oddzialu kozakow lub bandy rozbojnikow.

482

Nizowcy — wolni Kozacy z Nizu, tj. z Zaporoza.

483

Konaszewicz-Sahajdaczny, Petro herbu Pobog (1570–1622) — hetman i wybitny wodz kozacki, walczyl po stronie Rzeczypospolitej w wojnie polsko-rosyjskiej 1609–1618, organizowal kozackie wyprawy lupiezcze do Stambulu, dowodzil Kozakami w bitwie pod Chocimiem.

484

czajka — wioslowo-zaglowa, pelnomorska lodz kozacka.

485

Chocim (ukr. Chotyn) — miasto i twierdza nad Dniestrem, wowczas na granicy z podporzadkowana Turkom Moldawia, dzis w pld.-zach. czesci Ukrainy; bitwa pod Chocimiem (1621) — taktyczne zwyciestwo wojsk polsko-litewsko-kozackich nad armia turecka.

486

Spas (ukr.) — tu: Zbawiciel.

487

gorze (ze starop. gorzec: palic sie) — biada, nieszczescie, niebezpieczenstwo.

488

watazka — dowodca oddzialu kozakow lub bandy rozbojnikow.

489

balabajka a. balalajka — ukr. i ros. instrument ludowy, o trzech strunach i trojkatnym pudle rezonansowym.

490

Sicz Zaporoska — Zaporoze, kraina zamieszkana przez Kozakow zaporoskich; takze: ich wedrowna stolica, oboz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru.

491

kusztyk a. kulawka — kieliszek bez nozki, z ktorego trzeba wypic od razu cala zawartosc.

492

maty (ukr.) — matko.

493

Terpy, synku, mohorycz bude (ukr.) — Wytrzymaj, synku, czeka cie nagroda.

494

prysiud (ukr.) — przysiad, figura taneczna; pojsc w prysiudy — zaczac skocznie tanczyc.

495

Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.

496

dulcis recordatio (lac.) — slodkie wspomnienie.

497

oribus (lac.) — ustami.

498

afekt (z lac.) — uczucie.

499

genus humanum (lac.) — rodzaj ludzki, ludzkosc.

500

Pandar — jeden z bohaterow Iliady Homera, lucznik trojanski; w poemacie Troilus and Criseyde Geoffreya Chaucera (1343–1400); Pandar, wuj tytulowej Kryzeidy, staje sie poslancem miedzy nia a jej kochankiem.

501

nasci (daw.) — masz, wez.

502

musztuluk a. munsztuluk (daw.) — nagroda, podarunek.

503

inkaust (daw.) — atrament.

504

czerniec (ukr.) — mnich, zakonnik prawoslawny.

505

wasze — tu: pan; skrot od: wasza milosc.

506

jasyr — (z tur.) niewola.

507

Lacha il Alla — Allah jest jedynym bogiem; Tatar mowi tak dla podkreslenia wagi zobowiazania.

508

piescie — dzis popr. forma B. lm: piesci.


Скачать книгу