E-marketing. Współczesne trendy. Pakiet startowy. Отсутствует
ustalono podstawy prawa międzynarodowego regulujące np. zagadnienia prawa autorskiego w sieci. Jest to z pewnością słuszne z perspektywy amerykańskiej, ale czy światowej? Spróbujemy to przeanalizować w dalszej części rozdziału, w analizie kosztów i korzyści.
Gospodarka internetowa w Polsce
Eksperci firmy doradczej Boston Consulting Group twierdzą, że Internet staje się również siłą napędową polskiej gospodarki. Według ich badań gospodarka internetowa traktowana jako odrębny sektor (tak jak przemysł, transport czy budownictwo) stanowiła 2,7% polskiego PKB już w 2009 r., kiedy Internet nie był jeszcze aż tak rozpowszechniony. W 2015 r. miało to być prawie 77 mld PLN, czyli 4,1% PKB. Internet miałby wówczas wyższy udział w PKB niż sektor finansowy czy energetyczny.
Warto przedstawić również metodologię, jaka posłużyła do stworzenia raportu. Wartość e-gospodarki obliczono, sumując transakcje kupna i sprzedaży, płatności dokonane online, usługi internetowe (w tym np. reklamę), opłaty za dostęp do Internetu oraz inwestycje w infrastrukturę telekomunikacyjną. Suma wyniosła 35,7 mld PLN, czyli więcej niż do polskiego PKB dokłada górnictwo (2% PKB). Polską gospodarkę internetową pchają do przodu głównie użytkownicy/konsumenci, którzy wygenerowali aż 62% całej „internetowej” części PKB. Największy udział, bo aż 22 mld PLN, czyli 62% przychodów, w gospodarce internetowej ma konsumpcja, z handlem elektronicznym na czele. Polacy przekonali się do zakupów przez sieć, jak również do finalizowania transakcji online. Internet stał się dominującym kanałem zakupów biletów lotniczych oraz głównym źródłem informacji i podstawą do podejmowania decyzji o zakupie oferty turystycznej. Dokonując zakupów w sieci (ok. 3% handlu detalicznego), internauci oszczędzają 15% w stosunku do kwoty, jaką wydaliby w sklepach tradycyjnych, nawet po uwzględnieniu kosztów przesyłki.
Badania przeprowadzone przez Gemius pokazują na przykładzie sklepów internetowych w Polsce, że sytuacja stale się poprawia.
Można zauważyć, że współcześni ekonomiści próbują szacować wpływ Internetu na gospodarkę i PKB, posługując się wskaźnikami makroekonomicznymi, co może jednak prowadzić do błędnych wniosków. Określając zbawienny wpływ Internetu na gospodarkę, większość raportów podaje wzrost PKB Internetu, natomiast nie wskazuje, jaki wpływ „PKB Internetu” ma na pozostałe składowe PKB. Na „PKB Internetu” składa się w większości transfer PKB spoza Internetu, prawdopodobnie nie jest to więc właściwy wskaźnik do pomiaru efektu ekonomicznego, jaki daje Internet. Internet jest narzędziem, nie sektorem i traktowanie go jako sektor, nawet do celów analitycznych, prowadzi do błędnych wniosków. Analizować można raczej wpływ Internetu na PKB, a nie samo PKB Internetu, ponieważ takowe prawdopodobnie nie istnieje.
Tego typu oceny nie da się, niestety, przeprowadzić na podstawie dostępnych danych statystycznych – analizować należy poszczególne rodzaje przedsięwzięć, opierając się na szacunkach. Dyskutując o założeniach, można dojść do wyników przez „mądrość zbiorową”.
Rysunek 4.2. Sytuacja sklepów internetowych w Polsce
Źródło: Gemius.
Analiza kosztów i korzyści jest zazwyczaj stosowana przez rządy państw do oszacowania celowości danej interwencji. Polega ona na wypisaniu wszystkich czynników, jakie wpływają na gospodarkę po interwencji i przyporządkowaniu danej pozycji wartości pieniężnej. Analiza kosztów i korzyści jest subiektywnym przedstawieniem rzeczywistości, np.:
• szacuje się, że Facebook dał zatrudnienie 180 tys. ludzi i przyniósł gospodarce amerykańskiej ok. 13 mld USD (według R.H. Smith School of Bussines – University of Maryland);
• szacowane straty brytyjskej gospodarki, wynikające z korzystania przez pracowników z portalu Facebook w czasie pracy, to 130 mln GBP miesięcznie.
Obliczenie prawdopodobnych kosztów i korzyści danego działania jest zazwyczaj bardzo trudne. W praktyce analitycy próbują przewidzieć koszty i korzyści, stosując metody badawcze lub wyciągając wnioski z zachowania rynku. Analiza kosztów i korzyści wykorzystania Internetu wymaga oceny wszystkich rodzajów projektów internetowych oddzielnie, a następnie podsumowania efektów. O poszczególnych założeniach wpływających na końcową tezę można, a nawet należy, dyskutować. Analiza taka pozwala nam jednak odrzucić intuicyjną ocenę wpływu Internetu na światową gospodarkę oraz interpretację na podstawie danych makroekonomicznych, które nie ujmują kosztów i korzyści ekonomicznych.
W Tabeli 3.1 podsumowano tezy do analizy kosztów i korzyści poszczególnych rodzajów projektów składających się na rynek internetowy. Wynikają one z analizy poszczególnych rodzajów projektów internetowych dokonanej w dalszej części rozdziału.
Tabela 4.1. Analiza kosztów i korzyści korzystania z Internetu
Źródło: opracowanie własne.
Znaczenie e-usług
Administracja online znacznie skraca procesy obsługi klienta, a jej głównym efektem ekonomicznym jest istotna oszczędność czasu klientów i urzędników, jak również zmniejszenie kosztów materialnych (materiały i surowce). Wraz ze spadkiem zapotrzebowania na czas urzędników maleje zapotrzebowanie na miejsca pracy i powierzchnie, w których pracują urzędnicy. Projekty są bardzo rentowne z punktu widzenia urzędu i jego klientów, ale liczba zadań pozostaje stała, spada więc czas poświęcany przez urzędników na realizację tych samych zadań. Efektem jest zmniejszenie: liczby miejsc pracy urzędników (ogranicza konsumpcję), zużycia materiałów, powierzchni do obsługi procesów, co wpływa na spadek PKB. Negatywny wpływ na gospodarkę może być częściowo rekompensowany poprawą dostępu do informacji o procesach realizowanych w e-usługach. Ocena kosztów i korzyści w przypadku e-administracji zależy od rezultatu wyceny czasu urzędników i klientów. Jeżeli uznamy, że czas zostanie wykorzystany produktywnie, to z pewnością efektywność ekonomiczna tych inwestycji będzie bardzo wysoka, niezbędne jest jednak znalezienie dodatkowych obowiązków, jakie będą wykonywane w zaoszczędzonym czasie.
Efekty ekonomiczne usług będą różne w zależności od tego, czy rozważamy zaspokajanie przez Internet potrzeb, które dotychczas były realizowane poza nim, czy usługi odpowiadające na nowe potrzeby. Usługi przenoszone do Internetu zdefiniujemy więc jako usługi uprzednio realizowane bez pośrednictwa Internetu, a obecnie świadczone za jego pośrednictwem. Oferowanie usług za pośrednictwem Internetu zazwyczaj wiąże się z szybszym, ale przede wszystkim tańszym ich zaspokojeniem, co skutkuje konsolidacją usług – globalizacją, poprawą efektywności objawiającą się mniejszymi kosztami związanymi z pracą, powierzchnią ich świadczenia, oszczędnością czasu zarówno klientów, jak i usługodawcy. Pojedyncza usługa jest więc tańsza, ale różnica w cenie przekłada się na koszt społeczny utraconych bezpośrednio i pośrednio miejsc pracy. Ponownie pojawia się korzyść społeczna – zaoszczędzony czas usługodawców i klientów można zagospodarować; jeśli jednak taka możliwość nie istnieje, to trudno uznać, że może mieć on pozytywny wpływ na gospodarkę. Negatywny efekt może zostać nieco skompensowany wzrostem ilości usług sprzedawanych w niższej cenie. Jednakże aby efekt obniżki cen zrównoważył efekt kosztów społecznych, musiałaby wzrosnąć sumaryczna wartość usługi, czemu powinna towarzyszyć większa potrzeba i popyt. Tego typu e-usługi mają z pewnością znaczenie pozytywne z punktu widzenia pojedynczego państwa tworzącego biznesy globalne, ponieważ zabierają popyt innym krajom, ale trudno jest wykazać pozytywny wpływ z globalnego punktu