Transport w przedsiębiorstwie. Wojciech Budzyński

      Niejednokrotnie przewoźnicy drogowi korzystają z podwykonawców. W gestii tych przewoźników leży dokładne zweryfikowanie wykonawcy − stwierdzenie, czy jest to firma rzetelna i wiarygodna.

      Zgodnie z art. 5 Prawa przewozowego przewoźnik może powierzać wykonanie przewozu innym przewoźnikom na całej przestrzeni przewozu lub jej części, jednakże ponosi odpowiedzialność za ich czynności, jak za swoje własne.

      Przewoźnik związany umową przewozu może zwolnić się od obowiązku przewozu, jeżeli zachodzą uniemożliwiające przewóz okoliczności, których nie mógł uniknąć ani zapobiec ich skutkom. Okoliczności takie można wiązać z pojęciem siły wyższej, które zostało omówione w rozdziale 12. Innym zwolnieniem może być niezastosowanie się klienta do przepisów przewozowych, co należy rozumieć szeroko, zarówno w zakresie przygotowania przesyłki, jak jej załadunku czy posłużenia się wymaganą dokumentacją. Ponadto jeżeli przewoźnik, ze względu na przedmiot przewozu, nie ma możliwości jego wykonania przy użyciu posiadanych środków i urządzeń transportowych, co okazało się w momencie postawienia towaru do załadunku, może także takiego przewozu odmówić.

      Ważnym elementem umowy przewozu są ustalenia cenowe. Zgodnie z Prawem przewozowym przewoźnik jest obowiązany podać do publicznej wiadomości, w sposób zwyczajowo przyjęty, ustalone lub stosowane przez niego taryfy bądź cenniki. Obowiązek taki nie rozciąga się natomiast na system rabatów i upustów, które są negocjowane indywidualnie z klientami. Ceny formułowane są najczęściej za kilometr frachtu. Ważne staje się zatem ustalenie długości trasy. Przewoźnik może wieźć towar wybraną przez siebie trasą, niemniej do ustalenia frachtu powinien przyjąć drogę najkrótszą, dostępną dla danego rodzaju przewozu, na przykład samochodów o określonym ciężarze.

      Przewoźnik powinien posiadać także komplet obowiązujących go przepisów przewozowych i ma obowiązek zapewniać zainteresowanym zleceniodawcom lub innym podmiotom bezpłatny wgląd do takich przepisów.

      Nadawca, zgodnie z art. 38 Prawa przewozowego, składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeżeli przy danym rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte − w inny sposób dostarcza informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu. W liście przewozowym nadawca zamieszcza:

      Na uwagę zasługuje zatem fakt, że obowiązek dostarczenia takiego dokumentu przydzielono nadawcy. Może to leżeć w gestii spedytora, niemniej reprezentuje on wówczas nadawcę. Ponadto wśród elementów listu przewozowego nie pojawiają się jako obligatoryjne takie elementy, jak wartość przesyłki czy termin jej dostarczenia. W interesie nadawcy jest jednak wpisanie tam takich informacji, co jest bardzo ważne na etapie dochodzenia późniejszych reklamacji.

      Odpowiedzialność za poszczególne czynności związane z procesem transportowym, jeżeli są one wymagane w przepisach szczególnych, kształtuje się według poniższego schematu:

      W szczególności czynności związane z załadunkiem, rozmieszczaniem i mocowaniem towaru, zabezpieczaniem oraz dokumentacją, występujące w momencie nadania, leżą zgodnie z tym postanowieniem po stronie nadawcy. Ma to także znaczenie przy późniejszych reklamacjach z tytułu uszkodzeń, wynikiem których był niewłaściwy załadunek czy mocowanie towaru. Spięcie towaru przez kierowcę pasami należy traktować jako dodatkowe zabezpieczenie i nie zwalnia to załadowcy z obowiązku zabezpieczenia towaru przed przemieszczaniem się podczas przewozu, na przykład przez zastosowanie materiałów wypełniających wolne przestrzenie.

      Jeżeli wartość przewożonych rzeczy nie wynika z rachunku sprzedawcy lub dostawcy ani z obowiązującego cennika, nadawca może zadeklarować ich wartość w liście przewozowym (art. 40 ustawy Prawo przewozowe). Deklaracja ta nie odgrywa tak ważnej roli, jak przy przewozach międzynarodowych, ze względu na fakt, że przewoźnik odpowiada w zasadzie do limitu w wysokości ceny fakturowej lub cennikowej towaru, ale może być przydatna w wielu przypadkach. Przykładowo, niedostarczenie towaru odbiorcy może wiązać się ze znacznymi karami umownymi po stronie nadawcy. Dostarczenie towaru uszkodzonego może być równoznaczne z niedostarczeniem, kiedy towar nie nadaje się do użytku. W przypadku kradzieży towaru także nie zostanie on dostarczony. Deklaracja wartości towaru może zatem zawierać potencjalną szkodę, która z tego tytułu może wystąpić po stronie nadawcy. W tej sytuacji wartość towaru dla nadawcy (czyli wartość deklarowana) przekroczy wartość fakturową czy cennikową. Tego typu deklaracja, wpisana do listu przewozowego, będzie stanowiła podstawę domagania się wyższego