Podstawy ekonomii. Отсутствует
wyniosą wtedy odpowiednio:
5.2.2. Linia ograniczenia budżetowego
Rysując linię ograniczenia budżetowego, można skorzystać w punktów pokazujących maksymalną konsumpcję biletów do kina i tortów czekoladowych. Łącząc je, otrzymujemy linię ograniczenia budżetowego, która pokazuje wszystkie dostępne koszyki dóbr X i Y, przy danych cenach i całkowicie wydawanym dochodzie. W tym miejscu można zadać pytanie, a co w przypadku gdy konsument nie wydaje całego dochodu? Przecież koszyki dóbr leżące poniżej linii ograniczenia budżetowego też są dla niego dostępne. Oczywiście jest to prawdą i możliwa jest konsumpcja koszyków leżących poniżej linii ograniczenia budżetowego. Wszystkie te koszyki tworzą ograniczenie budżetowe konsumenta (zbiór budżetowy).
W ramach danego ograniczenia budżetowego konsument będzie decydować o wielkości wydatków na poszczególne dobra. Istotnymi wielkościami przy podejmowaniu decyzji są ceny. Wyznaczają one relację wymiany obu dóbr, którą określa nachylenie linii ograniczenia budżetowego. Można je wyrazić za pomocą współczynnika stojącego przy zmiennej Qx, po odpowiednim przekształceniu równania budżetowego. Przenosząc Qxcx na drugą stronę równania budżetowego, a następnie dzieląc obie jego strony przez cy, otrzymuje się postać:
Rysunek 5.1. Ograniczenie budżetowe konsumenta
Źródło: opracowanie własne.
Nachylenie linii ograniczenia budżetowego można interpretować w kategoriach kosztu alternatywnego. Wyznaczona przez ceny dóbr relacja może być wtedy odczytana jako koszt alternatywny konsumpcji większej ilości dobra X, czyli wielkość konsumpcji tortów czekoladowych z jakiej trzeba zrezygnować, żeby zwiększyć konsumpcję biletów do kina. Przykładowo: jeżeli ceny dóbr wynoszą: cx = 15 i cy = 30, oznacza to, że zwiększenie konsumpcji o jeden bilet do kina będzie wymagać rezygnacji z połowy tortu czekoladowego.
5.2.3. Wpływ zmiany ceny i dochodu na ograniczenie budżetowe
W dotychczasowych rozważaniach zakładano stałość dochodu i cen. W rzeczywistości dochód konsumenta i ceny dóbr podlegają wahaniom, wpływając na możliwości konsumpcyjne. Ograniczenie budżetowe konsumenta zmienia się, co najłatwiej pokazać przez zmianę położenia linii ograniczenia budżetowego.
Zmiana dochodu powoduje równoległe przesunięcie linii ograniczenia budżetowego w górę lub w dół. Nachylenie pozostaje takie samo, gdyż nie zmienia się relacja cen. W przypadku wzrostu dochodu
Rysunek 5.2. Przesunięcie linii ograniczenia budżetowego na skutek zmiany dochodu
Źródło: opracowanie własne.
Zmiana ceny jednego z dóbr oznacza zmianę nachylenia linii ograniczenia budżetowego konsumenta. Wielkość konsumpcji dobra, którego cena się nie zmieniła, pozostaje stała, a linia ograniczenia budżetowego obraca się w jej punkcie.
Rysunek 5.3. Zmiana nachylenia linii ograniczenia budżetowego na skutek zmiany ceny dobra X
Źródło: opracowanie własne.
W przypadku spadku ceny biletów do kina linia ograniczenia budżetowego obraca się w kierunku na zewnątrz układu współrzędnych w punkcie
Wzrost ceny biletów do kina (cx″> cx), zmniejsza możliwości konsumpcyjne konsumenta, gdyż linia obraca się w kierunku do wewnątrz układu współrzędnych w punkcie
Zmiany cen torów czekoladowych powodują obrót linii ograniczenia budżetowego w punkcie
Rysunek 5.4. Zmiana nachylenia linii ograniczenia budżetowego na skutek zmiany ceny dobra Y
Źródło: opracowanie własne.
5.3. Preferencje konsumenta
Możliwości finansowe konsumenta przedstawione za pomocą ograniczenia budżetowego stanowią pierwszy fragment analizy jego wyborów na rynku dóbr. Samo posiadanie pieniędzy nie tworzy konsumpcji. Chcąc uzyskać pełny obraz, należy odpowiedzieć na pytania: czego konsument chce? Co chciałby kupić w ramach posiadanego budżetu? Czym się kieruje w swoich wyborach? Ogólnie ujmując, można po prostu zapytać, jakie są preferencje konsumenta? Drugi fragment analizy ma na celu odpowiedzieć na powyższe pytanie. Zestawienie ze sobą możliwości finansowych oraz preferencji konsumenta