Podstawy ekonomii. Отсутствует
target="_blank" rel="nofollow" href="#i000008320023.jpg" alt="2331.jpg"/> Na odcinku RB elastyczność cenowa popytu jest większa od jedności,
Obecnie za pomocą metody graficznej zostaną przedstawione krzywe popytu według podstawowych rodzajów elastyczności cenowej popytu. W tych przypadkach elastyczność jest ściśle związana z nachyleniem krzywej popytu. Gdy procentowe zmiany ceny i popytu są takie same, krzywa popytu oznacza elastyczność wzorcową (rys. 4.17a). Bardziej płaska krzywa popytu przechodząca przez dany punkt, świadczy o większej cenowej elastyczności popytu w tym punkcie (rys. 4.17b), bardziej stroma krzywa popytu oznacza mniejszą cenową elastyczność popytu w danym punkcie (rys. 4.17c). Pionowa krzywa popytu (rys. 4.17d) przedstawia popyt doskonale nieelastyczny, a pozioma krzywa popytu oznacza popyt doskonale elastyczny (rys. 4.17e)70.
Do głównych czynników determinujących elastyczność cenową popytu zalicza się: dostępność bliskich substytutów, rodzaj dobra, udział dobra w dochodzie konsumenta, długość czasu dostosowań.
Dostępność bliskich substytutów. Popyt na dobra, które mają bliskie substytuty, jest zazwyczaj bardziej elastyczny. Jeżeli cena danego dobra rośnie, to konsument może dokonać zakupu relatywnie tańszego dobra substytucyjnego. W przypadku dóbr, które nie mają bliskich substytutów, popyt na nie jest mniej elastyczny.
Rodzaj dobra. Popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny, w przeciwieństwie do bardziej elastycznego popytu na dobra wyższego rzędu.
Udział dobra w dochodzie konsumenta. Jeżeli dane dobro zajmuje znaczącą pozycję w dochodzie konsumenta i ma ważne znaczenie w zaspokajaniu jego potrzeb, to popyt na to dobro jest elastyczny. Natomiast nieelastyczny jest popyt na dobro mniej istotne dla konsumenta, którego udział w jego dochodzie jest niewielki.
Długość czasu dostosowań. Elastyczność cenowa popytu w dłuższym czasie jest większa niż w krótkim czasie. W dłuższym okresie konsumenci mogą lepiej dostosować swoją strukturę popytu do zmieniających się cen, a ponadto zwiększają się możliwości substytucji dóbr.
Rysunek 4.17. Rodzaje cenowej elastyczności popytu
Źródło: opracowanie własne.
4.11.2. Cenowa elastyczność popytu a wydatki konsumentów i przychody przedsiębiorstw
Suma całkowitych wydatków konsumentów jest iloczynem ilości zakupionych dóbr i usług oraz ich ceny. Określa ona sumę przychodów przedsiębiorstw ze sprzedaży dóbr i usług. Wydatki konsumentów i przychody przedsiębiorstw są zależne od wielkości współczynnika elastyczności cenowej popytu i kierunku zmiany ceny. Zależności te przedstawia tabela 4.4.
Tabela 4.4. Zmiany ceny i cenowej elastyczności popytu oraz ich wpływ na wydatki konsumentów i przychody przedsiębiorstw
Źródło: opracowanie własne.
Dobra o wysokiej elastyczności popytu to dobra wyższego rzędu, stąd wzrost ich ceny spowoduje spadek wydatków konsumentów, a tym samym spadek przychodów przedsiębiorców. Odwrotnie, spadek ceny tych dóbr oddziałuje na wzrost wydatków i przychodów.
Rysunek 4.18. Wpływ zmiany ceny i
Źródło: opracowanie własne.
Górny odcinek linii popytu, jak wiadomo, przedstawia stosunkowo wysoką elastyczność cenową popytu. W punkcie A, przy cenie ca i popycie Qa, suma wydatków i przychodów przedsiębiorstw równa jest polu prostokąta 0caAQa (cena × ilość). Spadek ceny do poziomu cb zwiększa popyt do Qb, stąd wielkość wydatków i przychodów przedsiębiorstw odpowiada większemu polu prostokąta 0cbBQb. Suma wydatków i przychodów zwiększa się (pole „+”) i rekompensuje z nadwyżką straty wywołane spadkiem ceny (pole „–”).
Jeżeli
Rysunek 4.19. Wpływ zmiany ceny i
Źródło: opracowanie własne.
Z rysunku 4.19 wynika, że kwota wydatków i przychodów z tytułu wzrostu ceny z cb do ca (pole „–”) jest równa sumie wydatków i przychodów z tytułu spadku ceny (pole „+”).
W przypadku gdy
Rysunek 4.20. Wpływ zmiany ceny i
Źródło: opracowanie własne.
Dolny odcinek linii popytu przedstawia popyt mało elastyczny. Spadek ceny z ca do cb wywołuje stosunkowo nieznaczny wzrost popytu z Qa do Qb (pole „+”). Całkowite wydatki konsumentów zmniejszają się z 0caAQa do 0cbBQb. W związku z tym zmniejszenie przychodów przedsiębiorstw, spowodowane spadkiem ceny, jest większe niż korzyści związane z przyrostem popytu (pole „–” jest większe niż pole „+”).
4.11.3. Mieszana cenowa elastyczność popytu
Mieszaną cenową elastycznością popytu nazywamy reakcję popytu na jedno dobro (np. X) na zmianę ceny innego dobra (np. Y ). Do jej obliczenia stosuje się współczynnik elastyczności mieszanej popytu (Em), który stanowi iloraz względnej (procentowej) zmiany popytu na dobro X i względnej (procentowej) zmiany ceny dobra Y:
gdzie:
Dobro Y może być dobrem substytucyjnym bądź dobrem komplementarnym. Jeżeli dobro Y jest dobrem substytucyjnym względem dobra X, czyli dobra te mogą się wzajemnie zastępować, to wzrost/spadek ceny dobra Y, powoduje wzrost/spadek popytu na dobro X. W związku z jednokierunkowymi zmianami cen i popytu w grupie substytutów współczynnik mieszanej cenowej elastyczności popytu jest dodatni Em > 0.
Natomiast
Przy obliczaniu