Edukacja i gospodarka w kontekście procesów globalizacji. Kojs Wojciech
a jego analizy są bardzo wnikliwe i bezstronne.
Reforma edukacji wprowadzona przez Busha w jeszcze większym stopniu uwzględniała interesy korporacji oraz rozwiązania rynkowe. Język biznesu opanował słownictwo polityki oświatowej w Stanach Zjednoczonych. Najważniejszą cechą reformy Busha było rozliczanie z osiągnięć uczniów, nauczycieli, szkół, okręgów szkolnych i stanów (Balfanz, Legters, 2008, s. 195; Linn, 2008, s. 28). Ekonomiści Hanushek i Linseth (2009, s. 54–55) z uznaniem stwierdzili, że ustawa wprowadza silny system rozliczeń jako kluczowy aspekt reformy. Szkoły, które określono jako nieuzyskujące adekwatnego postępu rocznego, były przekształcane w czartery. Przekształcenie to stosowano jako zimną, twardą sankcję (Petrilli, 2007, s. 109). Zdaniem Busha, drastyczne zmiany mogą i muszą być narzucone systemowi edukacji celem jego naprawy. Ustawa o reformie z 2001 roku wprowadziła szereg narzędzi, za pomocą których stany mogły użyć siły wymuszającej zmiany w szkołach z niskimi osiągnięciami.
Jednak poprzez ustawę rząd podyktował nieefektywne środki zaradcze, u podstaw których nie leżały konkluzje z badań (Ravitch, 2010, s. 102). Nagrody i kary nie są odpowiednim środkiem prowadzącym do poprawy jakości edukacji, choć mogą się sprawdzać w biznesie, w którym priorytetem jest zysk. Tymczasem rząd traktuje zwiększenie nakładu na daną szkołę jako nagrodę, a obcięcie nakładów jako karę – co jeszcze bardziej utrudni pracę w placówkach z wieloma uczniami ze środowisk biednych, z mniejszości czy ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (Common standards…, 2008, s. 9; Loveless, 2007, s. 354; Mintrop, 2008, s. 14).
Doświadczenia niepowodzeń w reformowaniu szkolnictwa przyczyniły się do tego, że Obama i jego minister edukacji Duncan nasilili centralizację w zarządzaniu oświatą oraz wprowadzili korporacyjny model zmiany edukacyjnej (Fact check, 2012, s. 1–2). Jako doradców do spraw szkolnictwa prezydent powołał przedstawicieli korporacji, ekonomistów, a nie pedagogów. Nie powołał nawet wybitnej pedagog Lindy Darling-Hammond, która pomagała mu w kampanii wyborczej (Ravitch, 2010, s. 183).
Biznesowy model reformowania systemu edukacji, model prywatyzacji – od zlecania usług specjalnych poprzez vouchery do szkół czarterowych – poddano badaniom z punktu widzenia ewentualnej poprawy osiągnięć uczniów. Centrum Polityki Oświatowej wnikliwie studiowało rozwiązania korporacyjne i sformułowało konkluzję, że bardzo rzadko pomagały one szkołom w poprawianiu osiągnięć uczniów (MacPherson, 2009, s. 413).
W szkolnictwie wyższym rynek i prywatyzacja ufortyfikowały się za pomocą mechanizmu finansowania studentów, a nie uczelni (Berdahl, Altbach, Gumport, 2011, s. 9). Korporacje wywierały bardzo silny wpływ na programy studiów. Biznesmeni przeciwstawiali się też niektórym postulatom formułowanym przez pedagogów. Na przykład Rada ds. Standardów i Testowania zaproponowała także określenie standardów możliwości uczenia się – wyposażenia szkół, czemu przeciwstawił się Okrągły Stół Biznesu (Kosar, 2005, s. 116).
W świetle przytoczonej, bogatej literatury przedmiotu wpływ ekonomistów na reformy szkolne należy ocenić negatywnie. Jakie mogłyby być szanse współpracy ekonomistów i pedagogów? Sądzę, że przedstawiciele ekonomii doskonale widzą zagrożenia związane z neoliberalną polityką oświatową i – dając temu wyraz – mogą przyczyniać się do jej zmiany.
Albjerg-Graham P., Introduction [w:] D.T. Gordon, P. Albjerg-Graham (red.), A nation reformed? 20 years after ‘A Nation at Risk’, Harvard Education Press, Cambridge 2003.
A Nation at Risk: The imperative for educational reform, U.S. Department of Education, Washington, D.C. 1933.
Ancyparowicz G., Polska gospodarka jest jak lokomotywa opanowana przez zbieraczy złomu. Za chwilę wszystko przestanie działać i staniemy, „W Sieci”, 24 marzec 2013.
A primer for business on education, National Alliance of Business, New York 1991.
Balfanz R., Legters N., NCLB and reforming the nation’s lowest performing high schools. Help, hindrance or unrealized potential [w:] L.Sunderman (red.), Holding NCLB accountable, Corwin Press, Thousand Oaks, CA 2008.
Bank Światowy o polskim systemie oświaty, Biuro Studiów i Analiz Sejmu, Warszawa 1992.
Bauman P.C., Governing education: Public sector reform or privatization, Allyn & Baker, Boston 1996.
Belfield C.R., Levin H.M. (red.), The price we pay. Economic and social consequences of inedequate education, Brookings Institution, Washington, D.C. 2007.
Berdahl R.O., Altbach P.G., Gumport P.J., Introduction [w:] P.G. Altbach, P.J. Gumport, R.O. Berdahl (red.), American higher education in the twenty-first century, John Hopkins University Press, Baltimore 2011.
Berman E.H., The political economy of educational reforms in Australia, England and Wales, and the United States [w:] R.F. Arnove, C.A. Torres (red.), Comparative education: The dialectic, of the global and the local, Rowman & Littlefield Publishers, Lanham 2005.
Berube M.R., American presidents and education, Greenwood Press, New York 1991.
Betts J.R., Loveless T., School choice, equity and efficiency [w:] Getting choice right: Ensuring equity and efficiency in education, Wasington, D.C., 2005.
Betts J.R., The economic theory of school choice [w:] J.R. Betts, T. Loveless (red.), Getting choice right: Ensuring equality and efficiency in education policy, Brookings Institution Press, Washington, D.C. 2005.
Betts J.R., Goldhaber D., Rosenstock L., The supply side of school choice [w:] J.R. Betts, T. Loveless (red.), Getting choice right: Ensuring equity and efficiency in education, Brookings Institution Press, Washington, D.C. 2005.
Bowsher J.E., Educating America: Lessons learned in the nations corporations, Wiley, New York 1989.
Bracey G.W., Nine myths about U.S. public schools, “Huffington Post”, 25 September 2009.
Bracey G.W., Setting the record straight, Heineman, Portsmouth, NH 2004.
Brill S., Class warfare: Inside the fight to fix America’s schools, Simon & Schuster, New York 2011.
Bush G., Improving schools and empowering parents: Choice in American education, US, Government Printing Office, Washington, D.C. 1989.
Carnoy M., School choice? Or is it privatization?, “Educational Researcher” 2000, Vol. 29, No. 7.
Carnoy M., Do vouchers improve failing public schools? [w:] M. Carnoy (red.), School vouchers: Examining the evidence, Economic Policy Institute, Washington, D.C. 2001.
Christensen C.M., Horn M.B., Johnson C.W., Disrupting class. How disruptive innovation will change the way the world learns, McGraw Hill, New York 2011.
Chubb J., Moe T., Politics, markets and equality in schools [w:] M. Darby (red.), Reducing powerty in America, Sage Publications, Thousand Oaks, CA 1997.
Chubb J., Moe T., Politics, markets and America’s schools, Brookings Institution, Washington, D.C. 1990.
Cibulka J.G., The evolution of education reform in Great Britain and the United States: Implementation, convergence of two macro-policy approaches [w:] J.D. Chapman, W.L. Boyd, R. Lander, D. Reynolds (red.), The reconstruction of education: Quality, equality and control, Cassell, London 1996.
Common standards for K-12 education: Considering the evidence, National Research Coucil, Washington, D.C. 2008.
Corwin R., Schneider J., The school choice hoax: Fixing American schools, Praeger, Westpoint, Conn 2005.
Coulson A., School choice, Yale University Press, New Haven 1994.
Dalton B., Grade