Ciała zdruzgotane, ciała oporne. Отсутствует
ludzkie cechy charakteru, a alegorią nowoczesną, w której to język zajmuje miejsce takiego emblematu95. Język nie pełni w tym przypadku funkcji referencyjnych, lecz staje się pustym znaczeniowo przedmiotem, który zastępuje odniesienie do rzeczywistości. Inaczej mówiąc, alegoria nowoczesna to dokonujące się za pomocą języka zawieszenie relacji ze światem96. Prawdziwa komedia nie jest zatem funkcją prostego dystansu, lecz, jak przenikliwie zauważa Zupančič, wynika z utożsamienia się jednostki z bezosobową grą z obiektem, ze zmianą polegającą na tym, że zajmuje się dwa miejsca równocześnie (wewnątrz tego, co się mówi, i na zewnątrz własnej wypowiedzi). W utworze Malapartego tych miejsc jest bardzo dużo: Kameleon może stać się każdym, choć w istocie jest nikim, mówi w imieniu wszystkich, choć tak naprawdę nie może przywdziać żadnej, choćby tymczasowo zdefiniowanej tożsamości. Logiczna zasada partes extra partes (dwa ciała nie mogą znajdować się w jednym miejscu) w komedii zostaje dialektycznie odwrócona: tylko wielość zajmowanych miejsc pozwala utrwalić relację z zewnętrznym światem.
Polityczne przygody Kameleona pokazują go zazwyczaj jako figurę skrajności, zwolennika „ultrasów”. Rewolucja dokonuje się tu w imię fałszywej uniwersalizacji, faktycznie podporządkowując się retoryce i praktykom zniewolenia – to, co skrajne, zostaje pokazane jako wszechobowiązująca reguła życia. Raz jeszcze odsłania się krytyczny wymiar ontologicznej komedii, którą Malaparte przeciwstawia nihilistycznym praktykom politycznym. Komedia stopniowo wprowadzana przez autora Skóry jako zasada pisania i jako formuła życia nie tylko służy demistyfikacji założonych mitów czy zbiorowych fantazmatów, lecz również podkreśla faszystowską logikę pragnienia, ukonstytuowaną na braku, który zawsze jest konkretny – dotyczy władzy jako takiej oraz jej atrybutów. Jak czytamy w jednej z wypowiedzi Kameleona:
W tej chwili jesteś niczym więcej niż dobrze wychowanym zwierzęciem, bogatszym w ambicje, a nie w instynkty, rozpieszczonym przez nowoczesną scholastykę, skompromitowanym przez cywilizowane życie i wciąż uwięzionym w kartezjańskich iluzjach: w duchu na czworakach. Można by sądzić, że Wolter kontynuuje tu swój atak na Rousseau. Prawdą jest, że będziesz wiódł dobre życie ochrzczonego zwierzęcia i wolnego obywatela, obcego lub raczej wybrakowanego, jeśli sądzić po wyglądzie. Często takie życie jest na równi udziałem człowieczeństwa ludzi wyprostowanych i garbatych, ludzi chodzących na własnych nogach i kulawych, co skądinąd nie pozostaje bez konsekwencji. Twoje ambicje, złagodzone przez filantropię, rządzone przez prawa oraz moralność państwa i ludzi, będą środkiem do tego, abyś mógł pozwolić wypasać się swoim najlepszym pragnieniom i wyruszyć tam, gdzie ci się spodoba97.
Choć Malaparte odnosi się do konkretnej sytuacji we Włoszech (mówi o „komedii włoskiej polityki”98), to jego diagnozy mają znacznie szerszy zasięg. Autor Balu na Kremlu opisuje bowiem fałszywą rewolucję w imię pozornej wolności i równości, a przez to uzyskuje możliwość krytycznego wglądu w „najlepsze pragnienia” uczestników faszystowskiego zrywu. Toteż wprowadzenie na scenę historii opowieści opartej na zwierzęcych i językowych alegoriach służy Malapartemu do skonstruowania dialektyki natury i kultury. W samym jej sercu tkwi, jak nazywa to pisarz, punctum dolens, miejsce szczególnego uwrażliwienia na patos rewolucyjny, w którym odczarowany świat spotyka się z techniką tworzenia historii opartej na przemocy. Mussolini, choć posiadł władzę, nie mógł stać się prawdziwym wodzem realnej rewolucji dlatego właśnie, że nie potrafił dotrzeć do owego punktu szczególnej afektywnej intensywności, przekształcając powstałe w tym osobliwym miejscu nacjonalistyczne emocje w prostą i jasną treść polityczną. Jak powiada Malaparte, tego punktu przesilenia nie można przeoczyć, jeśli chce się uchwycić prawdziwe napięcie między dwiema podstawowymi wizjami nowoczesnej podmiotowości: „człowieka, który staje się zwierzęciem” oraz „zwierzęcia, które staje się człowiekiem”, a więc dialektycznie zmieszanych natury i kultury. Autor Kaputt
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.