Neonatologia. Отсутствует
wymioty;
● wracanie pokarmu;
● wzdęcia brzucha;
● przelewania;
● biegunka.
Objawy te są zbliżone do tych, które występują w nietolerancji laktozy.
Na przełomie 1. i 2. miesiąca życia obserwuje się również stopniowo narastające objawy atopowego zapalenia skóry:
● początkowo mają charakter drobnoplamistych zmian rumieniowych, na których pojawiają się wykwity grudkowe;
● z czasem obserwuje się powiększanie obszaru zajętej skóry, łączenie się zmian z narastającą suchością i szorstkością;
● we wczesnym okresie zmiany zlokalizowane są głównie na twarzy (w centralnej części policzków, okolicy przedusznej, na brwiach, czole);
● nieco później zmiany pojawiają się w okolicy nadgarstków, grzbietowej powierzchni rąk, w dołach łokciowych i podkolanowych oraz na zewnętrznej powierzchni kończyn górnych i dolnych.
Często w przebiegu alergii pokarmowej noworodka i niemowlęcia obserwuje się również takie objawy, jak:
● niepokój, rozdrażnienie, zaburzenia snu;
● upośledzenie drożności nosa;
● sapka;
● surowicze zapalenia uszu;
● „granie w klatce piersiowej”;
● zmiany osłuchowe w postaci furczeń oraz rzężeń grubo- i średniobańkowych nad polami płucnymi;
● kurcz odźwiernika (pylorospasmus) – bardzo rzadko.
Leczenie alergii pokarmowej noworodka jest stosunkowo proste, jeśli dziecko jest karmione sztucznie. Należy wtedy zastosować odpowiedni preparat mlekozastępczy (np. Nurtamigen LGG 1, Bebilon pepti DHA 1). Trudności pojawiają się, gdy dziecko jest karmione piersią. W takich sytuacjach trzeba zalecić ograniczenie spożywania przez kobietę karmiącą takich produktów, jak: mleko i jego przetwory, jajka, niektóre owoce (zwłaszcza truskawki, poziomki, owoce cytrusowe) czy orzechy. Powinno się również pamiętać o produktach, które działając na drodze mechanizmów pseudoalergicznych, nasilają istniejące już zmiany skórne (np. barwniki spożywcze, środki konserwujące, niektóre leki). Największe znaczenie w leczeniu zmian skórnych o charakterze atopowego zapalenia skóry u dzieci karmionych piersią ma łagodzenie tych zmian poprzez odpowiednie nawilżenie (stosowanie maści i kremów na skórę oraz płynów do kąpieli, np. serii Oilatum lub Balneum Hermal).
7.6. Biegunka noworodka
Biegunka u noworodka jest stanem poważnym, ponieważ bardzo szybko może prowadzić do odwodnienia dziecka i zagrożenia życia. W przypadku noworodków i niemowląt karmionych piersią, które fizjologicznie mogą oddawać więcej niż 3 stolce na dobę, o biegunce mówi się wtedy, gdy wyraźnie zwiększa się częstość oddawanych stolców, ich objętość lub charakter (luźne, wodniste, zmieniona barwa, obecność domieszek patologicznych).
Przyczyny biegunki u noworodków mogą być bardzo różne:
● związane z pielęgnacją (przegrzanie);
● dietetyczne (przekarmienie);
● alergia i nietolerancja pokarmowa;
● wrodzone defekty metaboliczne (nietolerancja laktozy, wrodzona biegunka chlorkowa);
● infekcje (wirusowe i bakteryjne, rzadziej grzybicze infekcje przewodu pokarmowego, infekcje uogólnione).
Noworodek, u którego wystąpiła ostra biegunka, zwłaszcza gdy towarzyszą jej inne objawy (wymioty, gorączka), wymaga jak najszybszej hospitalizacji ze względu na zagrożenie odwodnieniem.
7.7. Tendencja do zaparć
U niektórych noworodków oraz najmłodszych niemowląt, często karmionych piersią, obserwuje się tendencję do oddawania stolców co 2–3 dni. Zwykle stolec pojawiający się po tym czasie jest papkowaty i nie zawiera śluzu. Nie obserwuje się narastającego niepokoju dziecka przed oddaniem stolca, a gazy odchodzą regularnie. W takich sytuacjach, zwłaszcza przy wyłącznym karmieniu piersią, należy przyjąć pozycję wyczekującą, nie podawać żadnych leków.
W przypadku gdy noworodki lub małe niemowlęta oddają twarde, zbite stolce, a defekacji towarzyszy wybitnie nasilony niepokój i rozdrażnienie, należy ustalić przyczynę tego zjawiska. Niekiedy u dzieci karmionych sztucznie dobre efekty daje zmiana stosowanej dotychczas mieszanki. W przypadku karmienia piersią powinno się, o ile to możliwe, wprowadzić soki i rozpocząć podawanie leków prokinetycznych. Po wykluczeniu innych przyczyn traktuje się tę sytuację jako zaburzenia czynnościowe motoryki przewodu pokarmowego.
Dzieci, u których w najmłodszym wieku obserwuje się tendencję do zaparć, w stosunkowo dużym odsetku przypadków mają w wieku 3–5 lat zaparcia nawykowe.
Golińska B., Kurzawa R.: Alergia pokarmowa u dzieci. Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 1999.
Iwańczak F. (red.): Gastroenterologia dziecięca. Borgis, Warszawa 2003.
Socha J. (red.): Gastroenterologia praktyczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999.
1. Przeciwwskazaniem do karmienia piersią ze względów medycznych są:
a) ciężkie choroby somatyczne i psychiczne matki,
b) zakażenia u matki, które zagrażają przeniesieniem infekcji poprzez pokarm do noworodka,
c) zakażenia u matki przebiegające z podwyższoną temperaturą ciała,
d) wrodzone choroby metaboliczne noworodka powodujące nietolerancję poszczególnych składników mleka kobiecego,
e) przyjmowanie przez matkę leków, które przenikają do pokarmu i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i prawidłowego rozwoju dziecka.
2. Żywienie enteralne noworodka można rozpocząć, jeśli:
a) nie stwierdzi się wzdęć brzucha,
b) stwierdzi się prawidłową perystaltykę jelit,
c) wykluczy się istnienie wad przewodu pokarmowego,
d) zakończono żywienie parenteralne noworodka,
e) pasaż smółki nie budzi zastrzeżeń.
3. Leczenie objawowego refluksu żołądkowo-przełykowego u dzieci najmłodszych obejmuje:
a) utrzymanie przez całą dobę wysokiej pozycji ciała dziecka,
b) zakończenie karmienia piersią i przejście na mieszanki sztuczne,
c) stosowanie częstych karmień mniejszą objętością,
d) zagęszczanie stosowanych mieszanek lub odciągniętego pokarmu kobiecego,
e) stosowanie technik pielęgnacyjnych bez uciskania brzucha.
1 – a, b, d, e
2 – a, b, c, e
3 – a, c, d, e
Rozdział 8
Choroby układu oddechowego
Jerzy Szczapa, Tomasz Szczapa
8.1. Fizjologia oddychania
Płuca płodu nie spełniają funkcji narządu biorącego udział w wymianie gazowej. Drogi oddechowe oraz pęcherzyki płucne wypełnione są płynem płucnym, wytwarzanym przez płuca.