Neonatologia. Отсутствует
zwiększenie przyrostów masy ciała;
● zwiększenie syntezy sIgA.
Obecnie na rynku znajdują się mleka modyfikowane suplementowane probiotykami.
Prebiotyki
Są to składniki pożywienia, które przechodzą przez przewód pokarmowy w formie niezmienionej i są wykorzystywane przez bakterie, pobudzając wzrost i aktywność prawidłowej flory jelitowej. Prebiotykami, czyli substancjami stymulującymi, mogą być białka, tłuszcze, oligosacharydy lub polisacharydy.
Najczęściej stosowanymi i najlepiej poznanymi prebiotykami są oligosacharydy (m.in. fruktooligosacharydy, galaktooligosacharydy, izomaltooligosacharydy, maltooligosacharydy i inulina).
W mleku kobiecym stwierdzono obecność ponad 130 różnych oligosacharydów. Stężenie oligosacharydów jest największe w siarze (15–23 mg/l), a nieco mniejsze w mleku dojrzałym (8–20 mg/l). Oligosacharydy, które nie zostały strawione w jelicie cienkim, ulegają fermentacji w jelicie grubym, stymulując rozwój głównie bifidobakterii.
Obecnie na rynku znajduje się wiele rodzajów mleka modyfikowanego suplementowanego prebiotykami. Stosuje się również mieszaniny probiotyków i prebiotyków określane jako synbiotyki.
Niewątpliwie najlepszym sposobem karmienia noworodków z małą i bardzo małą urodzeniową masą ciała jest podawanie pokarmu matki ze wzmacniaczem pokarmu kobiecego. Gdy nie jest możliwe podanie mleka matki, stosuje się mieszanki specjalnie przygotowane dla noworodków z małą urodzeniową masą ciała. Do najczęściej stosowanych tego typu mieszanek należą: PreNAN, Bebilon Nenatal Premium i Enfamil Premature. Mieszanki te zawierają:
● łatwo przyswajalne białka:
■ białka serwatkowe,
■ kazeinę;
● węglowodany:
■ laktozę,
■ maltodekstryny;
● mikroelementy, między innymi:
■ jod,
■ miedź,
■ cynk;
● makroelementy, między innymi:
■ wapń,
■ fosfor,
■ magnez,
■ żelazo;
● witaminy (w tym A, D3, E, K, B);
● długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe (AA, DHA).
Długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne między innymi dla prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, serca i przewodu pokarmowego. Średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe stanowią źródło energii. Skład mieszanek przeznaczonych dla noworodków z małą urodzeniową masą ciała jest zgodny z rekomendacjami Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN).
Czynniki, od których zależy karmienie sztuczne noworodków urodzonych przedwcześnie (tempo zwiększania podawanej objętości mieszanki, częstość karmień), to:
● wiek płodowy (różne zapotrzebowanie na płyny i energię w różnym wieku płodowym, różna niedostrzegalna utrata wody);
● stosowane procedury medyczne (fototerapia);
● współistniejące problemy kliniczne:
■ przetrwały przewód tętniczy,
■ niewydolność układu sercowo-naczyniowego,
■ niewydolność nerek,
■ zaburzenia funkcji wątroby,
■ przewlekła choroba płuc,
■ infekcja.
Przy stopniowym zwiększaniu podaży mieszanek należy kierować się tolerancją stosowanego żywienia oraz przyrostem masy ciała.
Wojciech Szczepański
Noworodki urodzone przedwcześnie, ze względu na różny stopień dojrzałości przewodu pokarmowego, wymagają specjalnego postępowania żywieniowego. W pierwszych dniach życia pokrycie zapotrzebowania na podstawowe składniki pokarmowe oraz zabezpieczenie kaloryczne uzyskuje się poprzez zastosowanie całkowitego żywienia parenteralnego. Prowadzenie żywienia pozajelitowego wymaga codziennego bilansowania zapotrzebowania kalorycznego, wodnego, zapotrzebowania na białko, węglowodany, lipidy, sole mineralne, pierwiastki śladowe i witaminy. Roztwory do żywienia parenteralnego przygotowuje apteka szpitalna na podstawie gotowych, standaryzowanych składników.
Żywienie parenteralne wymaga utrzymania stałego dostępu żylnego. Jeśli planowane jest dłuższe żywienie pozajelitowe, zaleca się stosowanie centralnego dostępu żylnego do żyły głównej górnej lub żyły głównej dolnej przez żyły obwodowe. Położenie końcówki założonego cewnika centralnego obowiązkowo powinno zostać skontrolowane badaniem radiologicznym.
Żywienie pozajelitowe do żył obwodowych stosuje się u noworodków stosunkowo rzadko, zwykle przy częściowym żywieniu parenteralnym, gdy w krótkim czasie przechodzi się na pełne żywienie enteralne. Pamiętać należy, że stężenie glukozy podawanej do żył obwodowych nie może przekraczać 12,5%. Długotrwałe żywienie pozajelitowe wymaga stałego dostępu do żyły centralnej. Umożliwia to podawanie roztworów hiperosmolarnych.
Prowadzenie całkowitego żywienia pozajelitowego wymaga codziennej kontroli takich parametrów, jak:
● stężenie elektrolitów i glukozy w surowicy krwi;
● równowaga kwasowo-zasadowa;
● ciężar właściwy i badanie ogólne moczu.
Ponadto należy:
● kontrolować masę ciała;
● prowadzić dokładny bilans płynów;
● raz w tygodniu kontrolować stężenia lipidów, mocznika, morfologię i płytki krwi, proteinogram oraz wykładniki funkcji wątroby i nerek;
● prowadzić badania bakteriologiczne.
Żywienie pozajelitowe należy rozpocząć w okresie pierwszych 2 godzin życia dziecka i kontynuować do czasu osiągnięcia co najmniej 75% pokrycia zapotrzebowania kalorycznego i białkowego drogą przewodu pokarmowego.
Wskazaniami do żywienia pozajelitowego noworodka są:
● niedojrzałość przewodu pokarmowego będąca następstwem porodu przedwczesnego;
● ciężki stan kliniczny bez względu na jego przyczynę;
● ciężkie zakażenia wrodzone i nabyte;
● wady wrodzone przewodu pokarmowego;
● niedrożność przewodu pokarmowego niezwiązana z wadą (np. niedrożność smółkowa);
● martwicze zapalenie jelit;
● okres pooperacyjny u noworodków po zabiegu chirurgicznym.
Żywienie pozajelitowe powinno w pełni pokryć zapotrzebowanie energetyczne. Obejmuje odpowiednią podaż płynów, węglowodanów, białka, tłuszczów, elektrolitów, witamin oraz makro- i mikroelementów.
Zapotrzebowanie energetyczne
Ocenia się, że zapotrzebowanie kaloryczne noworodka urodzonego o czasie wynosi 80–100 kcal/kg mc./dobę, a urodzonego przedwcześnie 110–130 kcal/kg mc./dobę. Szczególną grupą noworodków są noworodki hipotroficzne, których zapotrzebowanie kaloryczne wynosi 130–150 kcal/kg mc./dobę. Pokrycie