Analiza przypadków klinicznych w psychiatrii. Отсутствует
G.S., Bargh D.M., McIntyre R. i wsp.: Balanced efficacy, safety, and tolerability recommendations for the clinical management of bipolar disorder. Bipolar Disord. 2012, 14(supl. 2), 1–21. doi: 10.1111/j.1399–5618.2012.00989.x.
25. Malhi G.S., Tanious M., Das P., Berk M.: The science and practice of lithium therapy. Aust. N. Z. J. Psychiatry 2012, 46(3), 192–211, doi: 10.1177/0004867412437346.
26. NICE Clinical Guideline 185. Bipolar Disorder: The Assessment and Management of Bipolar Disorder in Adults, Children and Young People in Primary and Secondary Care. National Institute for Health and Care Excellence, 2014.
27. Patel R., Shetty H., Jackson R. i wsp.: Delays before diagnosis and initiation of treatment in patients presenting to mental health services with bipolar disorder. PLoS One 2015, 10(5), e0126530, doi: 10.1371/journal.pone.0126530.
28. Perlis R.H.: Misdiagnosis of bipolar disorder. Am. J. Manag. Care 2005, 11(supl. 9), S271–S274.
29. Reefhuis J., Devine O., Friedman J.M. i wsp.; National Birth Defects Prevention: Specific SSRIs and birth defects: Bayesian analysis to interpret new data in the context of previous reports. BMJ 2015, 351, h3190, doi: 10.1136/bmj.h3190.
30. Rybakowski J.K.: Two generations of mood stabilizers. Int. J. Neuropsychopharmacol. 2007, 10(5), 709–711.
31. Rybakowski J., Dudek D., Jaracz J.: Choroby afektywne. W: M. Jarema (red.), Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych (wyd. 2). Via Medica, Gdańsk 2015, 55–134.
32. Sadock B.J., Sadock V.A.: Kaplan & Sadock’s Synopsis of Psychiatry. Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry (wtd. 10). Wolters Kluwer Health, Lippincott Williams & Wilkins Philadelphia, Baltimore, New York, London, Buenos Aires, Hong Kong, Sydney, Tokyo 2007.
33. Severus E., Taylor M.J., Sauer C. i wsp.: Lithium for prevention of mood episodes in bipolar disorders: Systematic review and meta-analysis. Int. J. Bipolar. Disord. 2014, 2, 15, doi: 10.1186/s40345–014–0015–8.
34. Tanoshima M., Kobayashi T., Tanoshima R. i wsp.: Risks of congenital malformations in offspring exposed to valproic acid in utero: A systematic review and cumulative meta-analysis. Clin. Pharmacol. Ther. 2015, 98(4), 417–441, doi: 10.1002/cpt.158.
35. Verrotti A., D’Egidio C., Mohn A. i wsp.: Weight gain following treatment with valproic acid: Pathogenetic mechanisms and clinical implications. Obes. Rev. 2011, 12(5), e32–e43, doi: 10.1111/j.1467–789X.2010.00800.x.
36. Wang E.H., Yang A.C.: Reversible skin rash in a bipolar disorder patient on first use of lithium. Psychiatry Clin. Neurosci. 2013, 67(5), 365, doi: 10.1111/pcn.12058.
37. Wijkstra J., Lijmer J., Burger H. i wsp.: Pharmacological treatment for psychotic depression. Cochrane Database Syst. Rev. 2015, 7, CD004044, doi: 10.1002/14651858.CD004044.pub4.
38. Yatham L.N., Kennedy S.H., Parikh S.V. i wsp.: Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) and International Society for Bipolar Disorders (ISBD) collaborative update of CANMAT guidelines for the management of patients with bipolar disorder: Update 2013. Bipolar Disord. 2013, 15(1), 1–44, doi: 10.1111/bdi.12025.
PRZYPADEK 5
Choroba afektywna dwubiegunowa + osobowość borderline (kwetiapina)
OPIS PACJENTKI
Pacjentka to 38-letnia kobieta z wyższym wykształceniem, mieszkająca w dużym mieście. Pracuje na dwóch uczelniach jako lektor języka niemieckiego. Twierdzi, że nauka języków obcych jest jej pasją. Zna również język angielski, a niedawno zaczęła się uczyć francuskiego. Mieszka samotnie. Opisuje się jako osobę towarzyską, dowcipną, pewną siebie i kreatywną.
WYWIAD
Z relacji chorej wynika, że problemów emocjonalnych zaczęła doświadczać już w liceum (w wieku ok. 16 lat), w kontekście trudnych relacji rodzinnych. Pacjentka często wchodziła w konflikty z matką, którą uważała za osobę nadmiernie opiekuńczą i kontrolującą, doszukującą się u córki objawów chorób psychicznych. Często też zachowywała się w sposób buntowniczy. Cierpiała również z powodu trudności adaptacyjnych (jak stwierdziła, nie potrafiła „znaleźć wspólnego języka z koleżankami z klasy”, nie chciała jednak rozwinąć tego wątku) oraz problemów w nauce.
Oprócz problemów emocjonalnych chora w tym okresie doświadczała licznych, krótkotrwałych „stanów depresyjnych”. Wówczas też kilkakrotnie dokonywała aktów samookaleczenia, polegających na wykonywaniu płytkich, niewymagających interwencji chirurgicznej nacięć skóry. Najpoważniejszym zdarzeniem wiążącym się z jej zaburzeniami nastroju było podjęcie próby samobójczej przez zatrucie lekami (w 1995 r.). Chora przyjęła wówczas kilkanaście tabletek karbamazepiny (znalezionej w apteczce ojca). Ojciec pacjentki był leczony z powodu choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD). Obecnie jest w remisji i otrzymuje olanzapinę oraz pochodne kwasu walproinowego.
DOTYCHCZASOWE LECZENIE
Niemal od początku historii mierzenia się z „problemami psychicznymi” pacjentka pod kontrolą i z inicjatywy matki uczęszczała na wizyty do psychologów, a następnie do psychiatry (z powodu przedłużających się spadków nastroju, niestabilności emocjonalnej, zachowań autoagresywnych oraz myśli samobójczych). Psychiatra zlecił chorej fluoksetynę (którą przyjmowała przez kilka miesięcy w dawce 20 mg/24 h). Następnie – wobec nieuzyskania poprawy – dokonano zamiany na sertralinę w dawce 50–100 mg/24 h. Pacjentka jednak ze względu na poczucie braku skuteczności leczenia podjęła decyzję o zaprzestaniu farmakoterapii (bez konsultacji z lekarzem).
W okresie studiów (wspomnijmy, że pacjentka była wyróżniającą się studentką) kobieta doświadczała trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji partnerskich: angażowała się w wiele krótkotrwałych związków, których – jak powiedziała – „nie potrafiłam (a może nie chciałam?) utrzymać”. Ten okres swego życia wspomina jako „szalony”. „Miałam wyjątkowego pecha do toksycznych związków. Nie dość, że toksycznych – to jeszcze z mężczyznami, z których każdy (z racji wieku) mógłby być moim ojcem…” – mówiła. Wówczas u chorej zaczęła coraz silniej ujawniać się chwiejność emocjonalna w postaci kilkudniowych okresów nagłej poprawy samooceny, większej wiary w siebie oraz wrażenia większej sprawności umysłowej, po których następowały nagłe spadki nastroju, z towarzyszącym zaniżeniem samooceny, lękiem społecznym oraz poczuciem „pustki i bezsensu”. „W tamtym okresie moje życie toczyło się w rytm sinusoidy” – stwierdziła kobieta. Podjęła wtedy nieudaną próbę terapii indywidualnej, z której zrezygnowała zaledwie po sześciu sesjach. U pacjentki postawiono rozpoznanie „osobowości nieprawidłowej z cechami chwiejności emocjonalnej”. Od tamtej pory pacjentka korzystała z opieki psychiatrycznej w sposób sporadyczny, impulsywny, głównie w momentach gorszego samopoczucia. Otrzymywała alprazolam, a także była krótkotrwale leczona paroksetyną (20 mg/24 h) z miernym efektem.
W wieku 25 lat u pacjentki po raz pierwszy wystąpił epizod depresji z nadmierną sennością w ciągu dnia, zwiększeniem łaknienia, męczliwością, „niemożnością wstania z łóżka”, lękiem przed samotnością oraz znaczną anergią. Mimo podejmowania kolejnych prób terapii z użyciem leków przeciwdepresyjnych (LPD): paroksetyny, citalopramu (każdy z tych leków pacjentka przyjmowała przez 5–6 tygodni), a ostatecznie – wenlafaksyny (postać o przedłużonym działaniu [extended release, ER], początkowo w dawce 75 mg/24 h) nie obserwowano przez długi okres poprawy objawowej. „Gdy zaczęłam stosować wenlafaksynę – stało się coś dziwnego. Zdawało mi się, że nareszcie wyzdrowiałam!” – wspominała kobieta. Podjęcie próby terapii z użyciem tego leku