Tryna du Toit-omnibus 9. Tryna du Toit
Geleidelik verdwyn die onrus en onsekerheid uit Veronica se hart en word dit stil hier binne-in haar.
Dis Emile wat eerste begin praat en half onwillig maak Veronica haar los van die bekoring waarin sy vasgevang is. Emile verneem na haar familie en is geskok om te hoor van haar pa se dood ’n paar maande na sy vertrek.
“Ek is jammer,” sê hy. “Dis die eerste wat ek daarvan hoor. Waarom het jy nie vir my geskryf nie?”
Sy haal haar skouers op.
“Ek weet nie. Alles was so deurmekaar; dit het so skielik gebeur. Ek het vir jou ma geskryf – ek het gedink sy sal jou seker laat weet.”
“Miskien het die brief verlore geraak,” sê hy. “Ek kan nie dink dat sy my nie sou laat weet het nie.”
In sy hart het hy egter geweet dat dit wel moontlik was. Sy vroeë huwelik en die egskeiding twee jaar later was vir sy ma, wat baie hoë ideale vir hom gekoester het, ’n bittere teleurstelling. Hy weet sy het in haar hart vir Veronica daarvoor geblameer dat hy so vroeg getrou het en dat sy huwelik misluk het. Van haar kant af sou sy geen steen verroer om hulle weer bymekaar te bring nie.
Hy vra haar uit oor haar pa se finansiële probleme en sy vertel hom kortliks die omstandighede: nadat die boedel beredder is, was daar net genoeg om in haar ma se behoeftes te voorsien.
“Ek is jammer,” sê hy simpatiek. “Ek is werklik jammer om dit te hoor. Jy moes my regtig laat weet het.”
“Ek wou vir jou skryf, maar toe het ek gedink – jy kan tog niks aan die saak doen nie. En omdat ek nooit van jou gehoor het nie, was ek bang jy sou dink dat ek … wel, dat ek besig is om weer agter jou aan te loop.”
In stilte kyk hy na die hoë golwe wat op hulle afgestorm kom, die wolke van skuim wat opspat wanneer hulle telkemale teen die donker, blinknat rotse neerstort. Uiteindelik sê hy: “Toe jy my die dag van jou weggestuur het – toe jy vir my gesê het dat ons huwelik wat jou betref ’n volslae mislukking was en dat jy nie kans sien om langer so aan te gaan nie – het ek dit as finaal beskou.”
“Ek ook,” fluister sy.
“En nogtans het jy verwag – of gehoop – dat ek weer vir jou sal skryf?”
“Net ’n kort briefie – net om te sê dit gaan goed en dat jy my vergewe het vir alles wat ek jou aangedoen het,” sê sy sag.
Maar hy skud sy kop.
“Nee. Wat verby is, is verby. En van vriendskap tussen my en jou was daar in daardie stadium nie sprake nie.”
“En nou?” vra sy nuuskierig.
“Nou is dit miskien moontlik. Die storms is verby en die wonde het genees. Ons het albei weer rigting in die lewe gekry. Uiteindelik kan ons – hoop ek – soos twee verstandige mense oor die verlede sowel as die toekoms gesels sonder om mekaar seer te maak of in die hare te vlieg.”
Dis haar beurt om stil te wees. Dan sê sy: “Wat is die belangrike saak wat jy met my wou bespreek voor jy teruggaan?”
“Ek wil graag ’n ou skuld wat swaar op my gewete rus vereffen. Maar daarby kom ons later. Ek wou ook sommer net uitvind hoe dit met jou gaan en wat jou planne vir die toekoms is. Jy sien, Veronica, ek het verwag dat jy teen hierdie tyd lankal weer getroud sal wees. En tot my verbasing – en teleurstelling – sien ek jy dra nie eens ’n verloofring nie.”
“Waarom teleurstelling?” vra sy verontwaardig.
“Dit laat my skuldig voel. Was jou eerste ervaring so ’n ontnugtering dat jy bang is om ’n tweede keer te probeer?”
Sy haal haar skouers op.
“Ek sal seker weer eendag trou, maar daar is geen haas nie. Op die oomblik geniet ek nog die lewe soos dit is. Ek is my eie baas, ek maak soos ek wil, ek hoef niemand behalwe myself in ag te neem nie. Intussen spaar ek vir ’n vakansie oorsee …” Dis Adèle se skuld dat die argumente so hol in haar ore klink. “Maar wat van jou? Waarom is jy nog nie getroud nie?”
“Hoofsaaklik omdat ek nog te besig was. Onthou, toe ek van oorsee teruggekom het, het ek niks gehad nie – behalwe skuld, en natuurlik die kennis en ervaring wat ek opgedoen het. Maar ek het hard gewerk en ek was gelukkig. Ek is ’n vennootskap aangebied by ’n puik firma met kontrakte dwarsdeur die land. Werk is volop – ons land beleef ’n geweldige opbloei in die boubedryf wat seker nog geruime tyd sal aanhou. Jy sal Pretoria nie ken as jy weer daar kom nie: die hele middestad het verander en dit gaan steeds voort. In elk geval, dit het bo verwagting goed gegaan, die vooruitsigte vir die toekoms is goed en – anders as jy – begin ek voel die tyd word kort en ek word nie jonger nie. Ek raak moeg vir die alleenlewe; ná al die jare van swerf soek ek bestendigheid, ’n huis en ’n gesin. Ek voel dit word tyd om daardie droomhuis van my te bou.”
’n Skielike huiwering gaan soos ’n koue windjie deur haar.
“Mag ek vra wie sy is?” vra sy sag.
“Ek het nie gesê daar is iemand nie, het ek?”
“Jy is tog seker nie van plan om alleen in jou droomhuis te gaan woon nie,” werp sy vinnig teë.
“Nee. Dan sal dit nie regtig ’n droomhuis wees nie. Jy is reg, daar is iemand – ’n meisie wat in ons kantoor in Pretoria werk. Nee, jy sal haar nie ken nie, sy kom van die platteland af en is nog maar ’n jaar of twee in die stad.”
“Is julle verloof?” vra sy en is verbaas oor haar eie kalmte.
“Nog nie. Ek het gevoel ek is nie vry om – sal ons sê – ’n kontrak met ’n ander vrou aan te gaan voor ek jou weer gesien het, my skuld vereffen het en seker gemaak het dat ek nie meer enige verpligting teenoor jou het nie.”
“Jy het geen verpligting teenoor my nie.” Haar stem is laag, skaars hoorbaar bo die gedreun van die branders teen die rotse. “Het ek jou één keer in die vyf jaar lastig geval of laat voel dat … dat ek nog enige aanspraak op jou het?”
“Inteendeel! Jy het my baie goed laat verstaan dat jy dankbaar was om van my ontslae te wees, dat jy niks verder met my te doen wil hê nie. En as ek teruggekom het en jy was getroud of verloof sou ek tevrede weggegaan het en gevoel het ek is vry om my eie geluk te soek. Maar nou is jy alleen, sonder ’n ring aan jou vinger of iemand om jou te beskerm teen wolwe soos Jack Verster wie se geselskap jy so geniet. Jy het – van alle dinge – ’n onderwyseres geword. Jy skilder nie meer nie terwyl jy vroeër gesê het jou skilderwerk is net so ’n noodsaaklike deel van jou lewe as asemhaal. Ek … wel, ek weet nie wat om van die nuwe Veronica te maak nie!”
“Dis baie eenvoudig,” sê sy met ’n sweem van bitterheid. “Ek het ouer en verstandiger geword, dis al. Ek het die drome en illusies wat my soveel ongelukkigheid en teleurstelling besorg het, opsygesit en die lewe probeer aanvaar soos dit werklik is.”
Hy kyk ondersoekend na haar.
“En is die nuwe, volwasse, onafhanklike Veronica gelukkiger as wat die oue was?” vra hy saggies.
“Ek dink dis ’n baie onbillike vraag,” sê sy na ’n oomblik se aarseling. “As ’n mens jonk is en jy is verlief, het die wêreld ’n glans wat hy later nooit weer kry nie. Die sterre is groter en blinker, die gesang van die voëls klink soeter, jou hart is te klein om al die skoonheid en geluk te dra. Jy besef nie jou geluk is maar van korte duur nie … soos ’n seepbel wat verdwyn die oomblik wat jy daaraan raak nie.”
Sy kyk op na hom en glimlag effens: “Nou weet jy die sterre is nie regtig so groot en blink nie – hulle lyk maar net so. Jy weet daardie glinsterende seepbel is maar net ’n illusie – jy sal een oggend opstaan en uitvind dit het verdwyn.”
Hy skud sy kop beslis.
“Jy mag nie so praat nie! Ons het dit die eerste keer ongelukkig getref, maar dit is geen rede waarom dit nie die tweede keer beter sal gaan nie. Jy weet, ek het baie oor die saak gedink en ek is seker die groot moeilikheid het gekom omdat ons te jonk en onvoorbereid was. Die huwelik is vir volwasse mense, nie vir kinders nie. Ons het