Satyn Omnibus 5. Wilmari Jooste
Of is die koma so diep dat hy nie daarvan bewus is nie?
Sy wil hom graag ’n soen gee, sy hand vashou of aan hom raak, maar sy is bang sy maak hom seer. In die plek daarvan gaan haar blik stadig oor hom, stukkie vir stukkie, op soek na die gerusstelling van ’n stukkie bekendheid. Maar sy gesig is effens geswel, en sonder die bril vreemd en weerloos. Net die hande is sý hande … Sterk hande en lang, slanke vingers. Soos Jurg s’n.
Sy stoot die gedagte met geweld weg en kyk om waar hy is. Jurg staan voor die venster na buite en tuur, sy rug na haar en Arnold gekeer. Sy probeer om nie die breë skouers en die bultende spiere onder die dun materiaal van sy hemp op te let nie. Kyk hy weg uit bedagsaamheid om haar en Arnold ’n bietjie privaatheid te gee? wonder sy. Of is dit kommer oor die toestand van sy ouboet?
Al is hulle uiteenlopend van geaardheid, was die twee nog altyd blindweg lojaal teenoor mekaar. Vreemd genoeg met Jurg die beskermende een, al is hy die kleinboet. Dalk omdat hy die sterker een is, die leier en die ekstrovert wat maklik deur die lewe gekom het: victor ludorum en rugbykaptein. Later hoofseun en ses onderskeidings in matriek. Akademiese presteerder op universiteit, en in sy honneursjaar studenteraadvoorsitter.
Alles is vir Jurg van Deventer op ’n skinkbord gegee, dink sy. Terwyl Arnold moes worstel om êrens te kom. Op ’n vreemde manier hoop sy dat Jurg nie skilder nie. Dat hy nie eens ’n stokmannetjie kan teken nie. Dan is dit darem iéts wat Arnold het, wat hom bo sy broer laat uitstaan.
Jurg bly by die venster staan tot Clio gereed is om te gaan, en hou die swaaideur stilswyend vir haar oop toe hulle uitstap.
Sy wag by die toonbank van die diensstasie, tot die saalsuster haar pen neersit en opkyk na die twee ontydige besoekers. “Suster, is daar darem al vordering? Ná vanoggend toe hy … nadat hy ingebring is?” stamel sy.
Suster Els knyp haar neusbrug tussen haar duim en wysvinger vas. Sy lyk tam, asof dit aan die einde van ’n lang werkskof is.
“Dokter Strachan kan geen prognose verskaf nie – nie voor die swelsel gesak het nie. Ek is jammer, juffrou. Hopelik as julle môre weer kom, het ons beter nuus.”
Clio is te hartseer, en dis Jurg wat antwoord: “Dankie, suster. Ek weet julle doen alles wat julle kan. Ons sal môre weer inloer.” ’n Onderstebo glimlaggie pluk aan sy mondhoek. “Ek sal nie die biltong vergeet nie.”
Hulle loop in stilte oor die verlate parkeerterrein. “Dankie dat jy my gebring het,” sê Clio toe hulle die motor bereik. “Dit was nodig dat ek ’n prentjie van hom kry. En dalk … wie weet, dalk het hy in sy onderbewussyn geweet ek is langs sy bed.”
Jurg stry nie. “Oppas vir jou vingers,” maan hy toe hy Clio in die motor help en die deur toedruk.
“Waar is Talien?”
“Huis toe. Sy was heeldag by die hospitaal. Sy is nie meer vandag se kind nie en het ook rus nodig.”
Clio is afgetrokke terwyl hulle deur die slapende dorp ry en met die pad uit plaas toe. Die pad wat sy so dikwels gery het, wat steeds so bekend en vol bakens is. Die garage op die hoek het uitgebrei, met ’n vertoonlokaal vir gebruikte motors, merk sy. Oom Hykie boer vooruit …
Die bloekombome op die oorkantste erf het plek gemaak vir ’n tuisnywerheid, en die Hoekkafee is ’n ander kleur geverf – terracotta. Verder aan is ’n nuwe verkeerslig, pleks van die vierrigtingstopstraat waar niemand in elk geval ooit gestop het nie. Seker ’n noodlottige ongeluk daar gewees wat die munisipaliteit toe laat wakker skrik het.
“Hoe lyk Arnold vir jou?” wil sy weet.
Jurg trek sy skouers op.
“Ek bedoel: dink jy hy is steeds in ’n diep koma?”
Hy draai sy kop. “Hoekom vra jy?”
Sy is versigtig om nie hoop te gee waar daar nie hoop is nie. “Ek kan verstaan dat die suster die prognose aan sy dokter oorlaat. Dat sy nie uit haar beurt wil praat nie. Maar hoekom het sy gesê ons moet suutjies ingaan, ons moenie hom wakker maak nie? As iemand in ’n diep koma is, kan jy klappers langs sy bed skiet, hy sal nie wakker word nie.”
Jurg lyk nadenkend. “Jy’s reg.”
“Is sy asemhaling dieper of vlakker as vanoggend?”
“Dis moeilik om te sê. Dalk tóg effens vlakker. Maar dit kan enigiets beteken. Dis dalk net toevallig.”
“Hoe lank skat jy sal dit duur voor die swelsel sak? ’n Week?”
“’n Paar dae behoort ’n verandering te bring. Ons kan môre weer ’n draai maak, maar wees realisties: moenie te veel te gou verwag nie.”
“Moet ook nie te gou moed opgee nie. Arnold is jonk en fiks.”
“Dis ’n troos, ja.”
Jurg lig sy voet op die brandstofpedaal toe hulle van die nasionale teerpad op die plaaspad afdraai. Laeprofielsportmotors is nie vir grondpaaie gebou nie en die Porsche sukkel in eerste rat deur die knikke en sinkplaat.
“Hoekom laat jy nie die pad skraap nie?” vra sy met ’n tikkie van die óú Clio Gericke wat hom destyds teen die mure uitgejaag het. Soms so gefrustreer het dat hy haar in ’n hoek wou vasdruk en daardie snipperige, parmantige mond van haar wou soen om haar stil te kry. Gelukkig het hy hom altyd bedwing, sy hande in sy sakke gedruk en padgegee, wetend dat so ’n aksie ’n taai klap sal uitlok.
Het Arnold haar ooit gesoen? wonder hy. Of het dit net by drukkies en handjies vashou gebly? Sekerlik nie. Sy ouboet is skaam, maar nie siek nie. En Clio was tóé al ’n verleidelike meisiekind met haar lang, bruingebrande bene en wipstappie, prikkelende rondings onder haar T-hemp, en die manier wat sy gehad het om so half skuins van onder haar wimpers na ’n ou te kyk.
’n Tienerseun se testosteroon pomp oortyd, soos hy self ervaar het. Sy en Arnold was gekys, natuurlik sou hy haar gesoen het. Seker gereeld, en soms dalk iets meer …
Jurg is verbaas oor die skielike opstuwing van jaloesie in sy binneste. Genade, wat maak dit saak? Dit was eeue gelede. Arnold het alle reg gehad, Clio was sy meisie. Is dit nog steeds … Hy kan haar soen en met haar doen wat hy wil.
“Jou arme kar stamp sy as af as jy so rof ry,” raas Clio. “Kry jy hom nie jammer nie? Sê nou hy breek?”
“Dan maak ek hom reg,” brom hy.
Sy hou liewer haar mond. Mans is snaakse goed. Vat aan sy kar, en jy vat aan hom.
“Ek het die pad drie weke gelede laat skraap,” lig hy haar in. “Dis nie my skuld dat die reën gekom en alles weer verspoel het nie.”
Jurg was tot dusver heel vriendelik, dink sy. Hy het probeer vrede maak, haar selfs ’n kompliment toegevoeg. Maar nou het iets hom blykbaar omgekrap en is hy weer bot en stuurs soos sy hom onthou. Kommer en stres oor sy broer? Oor die plaas?
“Is die waterpomp nou weer reg?” vra sy uit. “Het jou diere water?”
“Tydelik. As daar kans is, sal ek môre weer die ding uitmekaar haal en die vlotterklep vervang.”
“As jy te veel werk het, kan ek op my eie by die hospitaal kom. Ek het ’n internasionale rybewys, en hier is seker ’n voertuig wat ek kan gebruik. Het Arnold nie ’n bakkie of iets nie? Hy sal nie omgee as ek dit leen nie.”
Jurg ry dwarsdeur ’n slaggat sonder om rem te trap. “Ek weet hy sal nie omgee nie. Arnold sal vir jou sy bakkie géé. Sy laaste sent gee. Die son en die maan en die sterre gee, as jy vra.”
Clio frons. Vanwaar dié skielike uitbarsting? Dink hy sy maak misbruik van sy broer se goedhartigheid, sy is ’n fortuinsoeker en net agter sy geld aan? Of agter Arnold se skilderye aan?
Destyds sou Clio kliphard terugbaklei het en Jurg vertel het presies wat sy van sulke kleinsieligheid dink. Maar hulle is saam in hierdie krisis gedompel en moet om Arnold se ontwil probeer om oor die weg te kom. Gelukkig is Talien darem daar. Sy het ondervinding daarvan om olie op troebel waters te gooi.
“Arnold