Christine le Roux Keur 3. Christine le Roux
André Malan?” wil Sandra weet. “hy is tog die een met wie jy moet trou, nie die plaas nie. Wat het jy van hom gedink?”
“Hy is nie ’n bedreiging nie,” sê Julia. “Hy het goeie maniere; hy is baie hoflik, baie eenkant. Ek dink nie dit sal moeilik wees om ’n jaar lank in dieselfde huis as hy te leef nie. Hy sal nie met my sukkel nie, as jy weet wat ek bedoel. Hy sal sy gang gaan en ek myne.” Sy kyk na Sandra wat besig is om rekeninge te liasseer op haar gewone, doeltreffende manier. “Onthou net, hy is ewe min lus vir hierdie ding. Selfs minder as ek, omdat hy ’n vriendin het.”
“Dan is dit ’n groot opoffering vir hom,” sê Sandra besorg.
“Nie in vergelyking met wat hy gaan verloor nie. Die meisie moet net wag totdat die jaar verby is. Sy sal nog daar wees, veronderstel ek, en dan het hy die plaas.” Om die een of ander rede vertel sy nie vir Sandra van André se agtergrond nie, miskien omdat sy skaam is dat sy deels uit jammerte vir hom geswig het. “En ek het my rivier.” Sy lag elke keer wanneer sy hieraan dink en onthou hoe sy gevoel het toe sy kaalvoet oor die gladde klippe geloop het. “Kan jy dit glo? My eie rivier! André en sy tweede vrou kan oor ’n jaar met hulle lewe aangaan en hy sê hy sal my deel by my huur. Ek dring net aan op permanente toegang tot my rivier.”
Sandra skud net haar kop. Sy nooi Dolf oor, en alhoewel Julia hom steeds beskou as ’n verliefde tiener, moet sy erken dat dit klink asof hy weet wat hy doen en asof die onderneming veilig sal wees in sy en Sandra se hande. Hy gaan in Sandra se woonstel bly en Sandra sal Julia se huis oppas.
Julia bel ook vir meneer Brink. “Ek het na die plaas gaan kyk,” sê sy vir hom, “en u was reg, dit was iets wat ek moes doen. Die plaas is hierdie belaglike voorwaarde werd. Ons kan nie toelaat dat dit verkoop word nie. Ek en meneer Malan trou die Saterdag na Kersfees.”
Meneer Brink klink nogal verbaas, asof hy nie gedink het hulle sal dit doen nie. Hy wens haar nietemin voorspoed toe en vra – soos sy verwag het – dat hulle ’n afskrif van die huweliksertifikaat aanstuur sodra hulle dit het.
Sy tref alle reëlings, maak ’n afspraak met die landdros vir drie-uur die Saterdagmiddag en pak in om na haar ouers toe te ry.
Haar ouers is, soos altyd, bly om haar te sien, kloek om haar rond, maak haar geliefkoosde disse en raas omdat sy, na hulle mening, te maer is.
“Dis warm in Pretoria,” sê sy vir haar ma. “Ek verloor my aptyt wanneer dit so warm is en ek was ook besonder besig. Almal is met vakansie; ons het baie werk. En ek moes inpak.”
Sy het tydens die rit na die Suidkus ’n halfdosyn keer in haar gedagtes gerepeteer hoe sy haar ouers van haar besluit sal vertel. Uiteindelik besluit sy dat daar eintlik net een manier is en dit is op die man af en sonder veel verduidelikings. Sy pak net klaar uit en wag totdat al die gewone vrae gevra en nuus uitgeruil is.
“Ek trou Saterdagmiddag met André Malan en vertrek direk daarna plaas toe.”
Haar ouers kyk haar in stomme verbasing aan. “Jy doen wát?” vra haar pa. “Wie is André Malan? Septimus se André?”
“Oom Septimus se plaasbestuurder.”
Haar ma knik. “Natuurlik. Ek het nie geweet jy ken hom nie, liefie.”
“Ja,” jok Julia ongemaklik. “Oom Septimus het die plaas aan ons albei nagelaat en as ons trou, is dit soveel makliker.”
Haar ma kyk haar skepties aan. “Jy het dan gesê jy gaan nooit trou nie. Na Wilhelm en –”
“Ek weet,” val Julia haar vinnig in die rede. “Ek gaan ook nie in hierdie huwelik in met verspotte romantiese idees nie. Julle weet dis nie iets waarin ek glo nie.” Sy probeer gerusstellend klink, al vind sy die situasie ’n bron van verleentheid. “As dit nie werk nie, werk dit nie.”
Die laaste opmerking skok haar ouers. “Nee,” sê haar pa. “Ek weet julle moderne jongmense is anders en jy weet ons was nooit ten gunste van die opset wat jy en …wel, daardie vent gehad het nie, maar ’n mens trou nie met só ’n houding nie. Ek en jou ma is al veertig jaar lank getroud. Ons het getrou in die vaste wete dat dit sál slaag.”
“Ek weet, Pa, maar dinge is nou anders. Die lewe is nou anders.”
“Julle moet dit laat slaag, liefie,” sê haar ma ernstig en vat haar hand vas. “Jy verdien nou ’n bietjie geluk. Maar waarom so skielik? Wil julle nie ’n groot troue hê nie?”
“Nee,” sê sy bot. “Ons is te oud daarvoor.”
“Mag ons dit darem bywoon?” vra haar pa. “Ons kan saam met jou ry en dan terugvlieg. Jy weet ek hou nie meer daarvan om so ver te ry nie. My oë is nie meer wat hulle was nie.”
“Natuurlik,” glimlag sy vir hulle. Sy hou nie daarvan om vir hulle te jok nie, juis omdat hulle nog altyd so onderskragend was; alles wat sy gedoen of besluit het, het hulle nog altyd onvoorwaardelik ondersteun, al weet sy dat sy hulle ongetwyfeld baie kwelling veroorsaak het. “Dan kan julle hom ontmoet.”
“Ons het hom al ontmoet,” sê haar ma, verbaas dat sy dit nie weet nie. “Hy is mos al lank op die plaas. Die laaste paar keer wat ons daar was, was hy al daar. Septimus help hom al van sy skooldae af. Septimus het die afgelope dertig jaar baie jongmense gehelp. Dis nie iets waarmee hy ooit te koop geloop het nie, maar hy was nou betrokke by die weeshuis en enigeen met talent en ’n begeerte om te leer, is deur hom aangemoedig en gehelp.”
“Ek het dit regtig nie geweet nie,” sê Julia eerlik. “Oom Septimus was ’n goeie mens.”
“André was altyd ’n spesiale geval,” vertel haar ma verder. “Ek dink hy was die enigste een wat ’n belangstelling in die boerdery getoon het; dié dat Septimus hom universiteit toe gestuur het.”
“André was altyd spesiaal vir Septimus. Hy was vir hom lief soos vir ’n eie kind, hulle het mekaar verstaan,” sê haar pa.
Dat haar ouers soveel van André weet, is vir Julia ’n groot verrassing en eintlik ook ’n verligting. Hulle ken hom beter as sy, dink sy wrang. Sy het hom nog net een keer gesien, hulle blykbaar al dikwels.
“Nou toe,” sê sy gemaak vrolik. “Dan moet ons besluit julle goedkeuring wegdra.”
“Hy’s ’n goeie man,” sê haar pa, “’n liewe seun. Sal jy goed wees vir hom?”
Die vraag slaan haar asem weg. “Ek … ek sal probeer,” sê sy flouerig.
“Ek weet die afgelope paar jaar was vir jou moeilik,” sê haar ma. “Jy het swaargekry en ek en Pa het ons gekwel omdat jy so hard en bitter geword het. Maar jy het ons en jou hele uitgebreide familie. Jy het grootgeword met vastigheid. Die jongman het dit nie gehad nie. Hy het niemand behalwe oom Septimus gehad nie. En daar was altyd iets omtrent hom …” Haar ma skud haar kop, soek na die regte woorde. “Julle het ’n slim, moderne uitdrukking daarvoor, maar ek weet nie hoe om dit te verduidelik nie. Hy is alleen. Dis in sy oë. Die allenigheid wat van diep binne af kom, ’n ding wat van jou geboorte af saam met jou is.”
Julia kou ingedagte aan haar lip. Dís die emosie wat sy gesien het, die min kere dat hy iets gewys het. Alleenheid. ’n Verskriklike alleenheid.
“Ek wil gaan swem,” sê sy bruusk en sy staan op. “Die tropiese hitte vang my. Gaan Pa saam?”
Toe sy later saam met honderde ander vakansiegangers deur die louwarm branders duik, berispe sy haar weer. Sy mag nie vir hom jammer voel nie. Dis hoe mans jou aan hulle voete kry. Die vrou is die een wat altyd verstaan, altyd toegewings maak, altyd die minste is, in die misplaaste denke dat sy op dié manier werk aan hulle liefde, aan die gedeelde band. En wanneer hy jou onder sy voete vertrap, is jy die een wat seerkry. Nee, besluit sy terwyl sy haar staan en afdroog en geïrriteerd kyk na al die mense, die roomyskarretjie en jillende kinders, sy sal nie uit haar pad gaan om hom seer te maak nie, sy is nie ’n monster nie, maar sy gaan haar ook nie aan hom blootstel nie. Nooit nie. Nie weer nie. Geen man gaan haar weer in sy mag kry nie.
Twee dae na Kersfees ry sy en haar ouers terug, en Saterdagoggend