Ogniem i mieczem. Henryk Sienkiewicz

Ogniem i mieczem - Henryk  Sienkiewicz


Скачать книгу
polskiego.

120

zalewac komus sadla za skore — zwiazek frazeologiczny, znaczy: robic komus na zlosc.

121

Czerkasy — miasto nad Dnieprem, polozone ok. 60 km na polnoc od Czehrynia.

122

futor a. chutor — pojedyncze gospodarstwo, oddalone od wsi; przysiolek.

123

repeto (lac.) — powtarzam.

124

arkan — bicz, sznur, uzywany przez Tatarow do walki; lasso.

125

wac — skrot od: wasza milosc.

126

Zaslawski-Ostrogski, Wladyslaw Dominik (1618–1656) — ksiaze, koniuszy wielki koronny i starosta lucki, jeden z najbogatszych magnatow Korony.

127

Kudak (nazwa z tur.) — twierdza nad brzegiem Dniepru, zbudowana w 1635 r. z inicjatywy hetmana Stanislawa Koniecpolskiego, nazywana „kluczem do Zaporoza”, dzis w granicach miasta Dniepropietrowska.

128

Ulisses — Odyseusz, bohater Iliady i Odysei Homera, znany ze sprytu.

129

Sicz Zaporoska — wedrowna stolica Kozakow Zaporoskich, oboz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru.

130

intelligo (lac.) — rozumiem.

131

sila (starop.) — duzo, wiele.

132

afirmowac (z lac.) — potwierdzic.

133

in fundo — w lochu.

134

Koniecpolski, Aleksander herbu Pobog (1620–1659) — ksiaze, chorazy wielki koronny, magnat i starosta kresowy, uczestnik wojen kozackich, syn hetmana Stanislawa Koniecpolskiego.

135

miec wielkie plecy — zwiazek frazeologiczny, znaczy: miec poparcie.

136

Zacwilichowski, Mikolaj — komisarz Kozakow zaporoskich pozostajacych na sluzbie Rzeczypospolitej.

137

sila (starop.) — duzo, wiele.

138

molojec (ukr.) — mlody, dzielny mezczyzna, zuch; tu: zbrojny.

139

didkow syn — diabli syn, czarci pomiot; didko (ukr.) — diabel.

140

awersja (z lac.) — niechec.

141

barwa — umundurowanie lub element stroju, swiadczacy o przynaleznosci noszacego.

142

Czehryn a. Czehryn (ukr. Czyhyryn) — miasto na srodkowej Ukrainie, polozone nad Tasmina, doplywem srodkowego Dniepru, jedna z najdalej wysunietych twierdz Rzeczypospolitej.

143

Lubnie — miasto na Poltawszczyznie, na sr.-wsch. Ukrainie, rezydencja ksiazat Wisniowieckich.

144

barwa — umundurowanie lub element stroju, swiadczacy o przynaleznosci noszacego.

145

waci — skrot od: waszej milosci.

146

Sicz Zaporoska — wedrowna stolica Kozakow Zaporoskich, oboz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru.

147

pan krakowski — Mikolaj Potocki, zwany Niedzwiedzia Lapa, herbu Pilawa (ok. 1593–1651), kasztelan krakowski, hetman wielki koronny w latach 1646–1651.

148

wascin a. wasciny — nalezacy do waszej milosci; dzis: pana, panski.

149

oprymowac (z lac.) — napasc.

150

Zaporozcy — Kozacy z Zaporoza.

151

ekonomia — dobra ziemskie, z ktorych dochod przeznaczony byl na osobiste potrzeby krola i dworu; tu: dzierzawiony przez Czaplinskiego majatek.

152

rarog — ptak drapiezny z rodziny sokolowatych, ceniony w sokolnictwie, zwany dawniej sokolem polskim a. sokolem podolskim.

153

barwa — umundurowanie lub element stroju, swiadczacy o przynaleznosci noszacego.

154

wasze — tu: pan; skrot od: wasza milosc.

155

hajdawery — szerokie, bufiaste spodnie, typowy element stroju polskiej szlachty w XVII w.; szarawary.

156

cyga a. fryga — wirujaca zabawka dziecieca, podobna do baka.

157

rogal (pogard.) — rogacz, zdradzony malzonek.

158

Vivant — niech zyja.

159

wisniowiecczyk — zolnierz ksiecia Wisniowieckiego.

160

oblan — dzis: oblany.

161

gonic w pietke — coraz gorzej sobie radzic, tracic zdolnosc logicznego myslenia i dzialania.

162

ogar — pies gonczy, tu pogard. o krewkim Czaplinskim.

163

kundys — kundel.

164

Galata — dzis dzielnica Stambulu, polozona po europejskiej stronie ciesniny Bosfor, dawniej osobne miasto tureckie.

165

A taki breszesz i breszesz (ukr.) — No wlasnie klamiesz i klamiesz a. No wlasnie szczekasz i szczekasz; ukr. brechaty — klamac (o czlowieku); szczekac (o psie).

166

Szelma jestem bez uszu — aluzja do zwyczaju obcinania uszu skazancom.

167

sloboda — nowa osada, ktorej mieszkancy sa poczatkowo zwolnieni od oplat na rzecz wlasciciela.

168

ekonomia — dobra ziemskie, z ktorych dochod przeznaczony byl na osobiste potrzeby krola i dworu.

169

znosic sie z kims (daw.) — spotykac sie z kims.

170

duchowienstwa obydwoch obrzadkow — tj. ksiezy katolickich i prawoslawnych.

171

wisniowiecczyk — zolnierz ksiecia Wisniowieckiego.

172

Wisniowiecki, Jeremi Michal herbu Korybut (1612–1651) — ksiaze, dowodca wojsk polskich w walkach z kozakami; ojciec pozniejszego krola polskiego, Michala Korybuta Wisniowieckiego (1640–1673).

173

nad hetmany — dzis popr. forma N. lm: nad hetmanami.

174

Wladyslaw IV Waza (1595–1648) — krol Polski w latach 1632–1648.

175

Quatuor articuli judicii castrensis: stuprum, incendium, latrocinium et vis armata alienis aedibus illata (lac.) — Cztery artykuly sadu polowego: gwalt, podpalenie, rozboj i napasc zbrojna sila na czyjs dom.

176

vis armata (lac.) — sila zbrojna.

177

gluszec — duzy ptak z rodziny kurowatych, przyslowiowy ze wzgledu na swoje obyczaje godowe, kiedy to puszy sie i spiewa piesn godowa, nie


Скачать книгу