Ιστορία της Ρωμιοσύνης, Πρώτος τόμος. Eftaliotis Argyris
είτανε μικρό πράμα. Έπειτα πού να βρεθή και θέμα; Στη σκλαβιά; Στην παραλυσία; Στη φτώχεια; Το πολύ μπορούσαν οι καλλίτεροι τους να το γυρέψουνε στην αρχαιότητα, καθώς, μα το ναι, γίνεται και σήμερα. Οι τωρινοί μας όμως έχουν και κάποιο σκοπό, που όσο κι αν αποδείχτηκε κλούβιος (και βλαβερός μάλιστα, που δίδαξε το έθνος να βλέπη πίσωθέ του και να γυρεύη εκεί όχι την ιστορία του, παρά τα μελλούμενά του), ήρχονταν από ευγενικιά προαίρεση· ενώ ο Πολέμωνας ξεφούρνιζε από την αρχαιότητα μόνο και μόνο για να βρίσκη αφορμή να λαλή.
Πήγε κι ο Ηρώδης ο Αττικός μια φορά στη Σμύρνη να τον ακούση. Την πρώτη μέρα έγινε, λέει, ο Πολέμωνας «Δημοσθένης» και τάβαλε με τον ρήτορα Δημάδη. Θέμα της δευτέρας μέρας είταν «η των τροπαίων κατάλυσις», και της τρίτης «η της Αθηναίων δημοκρατίας αποκατάστασις». Και σαν τάκουσε όλ' αυτά ο Ηρώδης το θάρρεψε χρέος του να του στείλη ανταμοιβή 150 χιλιάδες δραχμές αττικές. Βλέπει τα χρήματα ο Πολέμωνας και θεριεύει. Όχι που τάχα το πρόσβαλε ο Ηρώδης, μόνο που δεν τούστειλε πιώτερα! Αναγκάστηκε λοιπόν ο βαθύπλουτος Αθηναίος και τις έκαμε 250 χιλιάδες μα ύστερα έφυγε, λέγουνε, νύχτα από τη Σμύρνη.
Τόση δύναμη την είχαν, τόση αχορτασία, τόση αγυρτεία οι περίφημοι αυτοί λύκοι της Ρωμαιοκρατίας.
Τους ιστορούσε κάποτες ή τους περγελούσε ο Φιλόστρατος, ο Δίωνας, ο χαριτωμένος ο Λουκιανός. Μα πού να ξολοθρέψουν τόσα θεριά δυο τρεις άνθρωποι! Κατάντησε τη χώρα όλη να τη μαυροσκεπάσουν ταμέτρητά τους κοπάδια! Ύστερ' από τους Ρωμαίους τους μεγιστάνες, αυτούς προσκυνούσανε στα Ολύμπια. Όλος ο πλούτος στα χέρια τους καταστάλαξε, αφού λέξη δε βγάζανε δίχως βαρειά πλερωμή. Τέλος το καταφέρανε να χώσουν και την αστρολογία στην επιστήμη τους μέσα. Έχωσαν και τη μαντική. Στη Ρώμη μάλιστα, που βράζανε σα μελίσσια και δίδασκαν Ελληνική σοφία δεξά κι αριστερά, κατάντησε ως και βασιλική εξουσία να τάζουνε σε όσους πλερώνανε μεγάλα ποσά. Δεν τα χόνευε όμως αυτά ο Βεσπασιανός, και σαν τους ξόρισε όλους από τη Ρώμη, έκαμε πράξη που καθώς, είπαμε δε σηκώνει και πολύ ψεγάδιασμα.
6 Ηρώδης. Καλλιτεχνήματα. Γλώσσα
Διαβήκαμε ως την ώρα περίοδο διακόσων πενήντα χρόνων και κάτι παραπάνω. Του κάκου ζητήσαμε, ας είταν και μια φορά, τον ηρωισμό, την αρετή, το κατιτίς εκείνο που τον έκαμνε τρομερό τον Ελληνισμό και στα περασμένα, μα και πολύ κατόπι, όταν κακό μεγάλο τη φοβέριζε την Ελλάδα. Κι ο λόγος πια τώρα δε φαίνεται δυσκολοξήγητος. Οι Ρωμαίοι, κι όσοι τους ακόμα είταν τυραννικοί προς τους Έλληνες, σπάνια τους φέρθηκαν καθώς θα φερνόντανε σε βάρβαρο έθνος που δεν έννοιωσε και λαμπρότερες μέρες. Την είδαμε την πολιτική τους. Είτανε για τους καιρούς εκείνους φωτισμένη πολιτική. Θα πήτε, ό,τι έκρυβε μέσα του το σιγανό κι αλάθευτο φαρμάκι που θανατώνει τα έθνη, μας τόδιναν. Τη φαρμάκωναν την Ελλάδα χωρίς οι πιώτεροι να το θέλουν, φαρμακώνουνταν κ' η Ελλάδα χωρίς να το νοιώθη. Αν, αντίς τη χαδευτική αυτή την πολιτική έφερναν οι Ρωμαίοι την πολιτική του σπαθιού και της ρήμαξης, ίσως ξυπνούσαν οι Έλληνες, ίσως άρπαζαν τάρματα, κ' έδειχναν κάποιον ηρωισμό. Μα τα χάδια τω Ρωμαίων τους μαλάκωναν