Podstawy ekonomii. Отсутствует

      Początek transformacji krajów postsocjalistycznych nie został w tabeli 3.2 uwzględniony z powodu trudności z wyselekcjonowaniem wiarygodnych danych dotyczących tego okresu. Istniały wtedy duże różnice w sposobach mierzenia zjawisk gospodarczych, a uwalnianie cen spod administracyjnej kontroli następowało w poszczególnych krajach w różnym czasie. Stwarzało to niebezpieczeństwo przedstawiania (nieświadomie lub celowo) zjawisk gospodarczych i ich oceny niezgodnie z rzeczywistością. Na przykład według Rocznika Statystycznego RP 1995 (s. 658) PKB na 1 mieszkańca liczony w cenach bieżących według parytetu siły nabywczej wynosił w 1991 r. w Czechach 7027 USD, podczas gdy według Rocznika Statystycznego RP 1997 (s. 664) było to 8609 USD. Niekiedy różnice między danymi były jeszcze większe, np. PKB na 1 mieszkańca (USD, w cenach bieżących) był w 1993 r. w Czechach prawie 2 razy większy niż w Polsce albo (według innych źródeł) różnica wynosiła zaledwie kilkanaście procent.

      Bardzo często można spotkać się fetyszyzowaniem wskaźnika tempa wzrostu PKB i traktowaniem go jako dominującego miernika sukcesów i porażek poszczególnych gospodarek. Takie podejście prowadzi do nadmiernego upraszczania analiz i ocen z nich wyprowadzanych. Patrząc na dane zawarte w tabeli 3.2, można uznać, że spośród krajów postsocjalistycznych w Europie największe sukcesy w latach 1995–2014 odnosiła Białoruś, Rosja i Litwa. Ale czy taka ocena byłaby zasadna? Nawet gdyby do tej oceny dodać, np. w przypadku Białorusi to, że w czasie kryzysu49 stopa bezrobocia nie przekracza 1% i podobnie kształtuje się deficyt budżetowy, a dług publiczny wynosi tylko nieco powyżej 20% PKB, udział eksportu w PKB to prawie 90%, a w relacji do liczby ludności jest znacznie więcej niż w Polsce studentów, abonentów stałego szerokopasmowego łącza internetowego, lekarzy i łóżek szpitalnych. Jednak mimo tak dobrych wskaźników od 2014 r. coraz wyraźniej widać, że gospodarka Białorusi się załamuje i nie jest zdolna do zapewnienia długookresowej konkurencyjności (a w tym także i wysokiego tempa wzrostu PKB). Gwałtowne nasilenie negatywnych szoków zewnętrznych ujawniło zasadnicze mankamenty gospodarki Białorusi, a głównie przestarzałą strukturę przemysłu, niski poziom techniczny, niewydolność systemu finansowego, słabości kapitału ludzkiego, niezdolność instytucji do tworzenia warunków sprzyjających wzrostowi i rozwojowi.

      Białoruś jest jednym z wielu krajów o względnie niskim poziomie rozwoju, które przez pewien okres osiągają wysokie tempo wzrostu PKB, bazując na zasobach tradycyjnych czynników produkcji. Jeżeli w odpowiednim czasie nie przygotuje się warunków umożliwiających działanie czynników nowoczesnych, to kraje takie tracą dynamikę wzrostową i zatrzymują się najczęściej na poziomie „średniego dochodu” i względnie niskiej jakości życia. Bardzo duży wpływ na przebieg tych procesów dostosowawczych ma jakość instytucji w danym kraju, zwłaszcza władzy politycznej.

      Przyszłość pokaże, które kraje postsocjalistyczne przyjęły i realizowały w okresie transformacji rozwiązania systemowe pozwalające osiągnąć:

      Czy będzie to np. Polska czy Czechy? Wraz z upływem czasu wynik takiej rywalizacji w coraz mniejszym stopniu zależy od różnic istniejących między gospodarkami w końcu lat 80., ponieważ przedział czasu staje się wystarczająco długi, aby (w sprzyjających warunkach) zmienić w gospodarce prawie wszystko. Wskazują na to m.in. doświadczenia Singapuru, Irlandii, Estonii, Niemiec po drugiej wojnie światowej, Korei Południowej, Chin.

      Realizacja programu szybkiego urynkowienia i prywatyzacji napotykała w Polsce poważne trudności o charakterze ekonomicznym i politycznym. Na podkreślenie zasługuje kilka ważnych kwestii:

      Okazało się, że trudno jest uzgodnić stanowiska w następujących sprawach: