Bohaterska obrona Monte Cassino 1944. Aliancka kompromitacja na włoskiej ziemi. Katriel Ben Arie
mianować głównodowodzącego wszystkich sił na śródziemnomorskim teatrze działań wojennych. Choć Eisenhower piastował już stanowisko dowódcy tej masy wojska, to jednak teraz, ponieważ został mianowany głównodowodzącym operacji „Overlord”, trzeba było dla obszaru Morza Śródziemnego znaleźć kogoś innego. 8 stycznia brytyjski generał, Sir Henry Maitland-Wilson, dotychczasowy dowódca sił lądowych na Bliskim Wschodzie, został mianowany na głównodowodzącego sił zbrojnych na obszarze Morza Śródziemnego. Alianckie lotnictwo na tym terenie podlegało amerykańskiemu generałowi Ira C. Eakerowi. Zastępcą Wilsona i dowódcą sił amerykańskich nad Morzem Śródziemnym był generał Jacob L. Devers. Z kolei Montgomery oddał dowództwo nad brytyjską 8. Armią generałowi Oliverowi Leese’owi, ponieważ sam miał otrzymać ważne stanowisko dowódcze przy operacji „Overlord”88.
Podczas swojego powrotu do Anglii Churchill zachorował w Tunezji i tam zaprosił na naradę najwyższych dowódców na śródziemnomorskim teatrze działań wojennych. Spotkanie odbyło się w Boże Narodzenie. Eisenhower, Wilson, Alexander i Bedell-Smith byli przygnębieni zastojem operacji we Włoszech. Z wyjątkiem Eisenhowera wszyscy zgadzali się, że trzeba przeprowadzić desant na południe od Rzymu w sile dwóch dywizji, pytanie jednak brzmiało, jak jednostki te powinny być desantowane. Było do tego potrzebne szacunkowo 88 LST, 90 LCI, 60 LCT i 8 LSI. Wprawdzie było wystarczająco dużo LSI do tego celu, ale z dostępnych 90 LCT jedynie połowa była zdatna do użytku, tj. trzy czwarte niezbędnej do lądowania liczby (60). Jednak największym problemem były LST. Churchill widział jedyną możliwość w tym, aby wszystkie 68 okrętów (albo przynajmniej ich większą część), które do 15 stycznia 1944 roku miały być trzymane na Morzu Śródziemnym, pozostawić tam nieco dłużej. Ponieważ brytyjscy szefowie sztabów obawiali się, że ich amerykańscy koledzy w żadnym wypadku nie zgodzą się na przesunięcie terminu przeniesienia, Churchill zwrócił się bezpośrednio do głównodowodzącego amerykańskich sił zbrojnych, czyli do prezydenta Roosevelta. Stosowne służby marynarki opracowały przy tym plan wykonania samemu napraw i zamontowania nowego wyposażenia w pojazdach, które miały odejść na rzecz ataku na wybrzeża Normandii. Churchill bardzo skromnie prosił Roosevelta o przełożenie przeniesienia tylko 56 LST – to jest tych brytyjskich – do około 20 stycznia. Widzimy więc, że brytyjski premier prosił tylko o brytyjskie okręty i nawet w kwestii daty był elastyczny. Ku zdumieniu brytyjskich generałów (a nawet samego Churchilla) Roosevelt odpowiedział 28 grudnia: „Zgadzam się na przełożenie przeniesienia uzgodnionych do operacji „Overlord” 56 LST, aby nimi 20 stycznia wykonać atak pod Anzio, pod warunkiem, że „Overlord” pozostanie główną operacją i rozpocznie się w terminie, który postanowiono w Kairze i Teheranie”89. Warte zauważenia jest, że Roosevelt ustalił precyzyjny termin operacji desantowej. Jego zgoda otworzyła możliwość opracowania strategicznego planu zdobycia Rzymu przez kombinowany atak morsko-lądowy. Droga natarcia na lądzie prowadziła jednak przez dolinę Liri, u wejścia do której stał kamienny gigant, Monte Cassino.
1 Churchill, Second World War, t. 4, s. 584.
2 Garland/Smyth, Sicily, s. 2 i nast.
3 Ibidem, s. 4.
4 Ibidem.
5 Churchill, Second World War, t. 4, s. 582 i 587.
6 Jackson, Battle for Italy, s. 19-21; Garland/Smith, s. 9 i nast.; Wilmot, Struggle for Europe, s. 201; Churchill, Second World War, t. 4, s. 613 i 615.
7 Churchill, Second World War, t. 4, s. 614.
8 Molony, Campaign in Sicily, s. 185-186; Garland/Smith, Sicily, s. 22; Jackson, Battle for Italy, s. 81-82; Churchill, Second World War, t. 5, s. 33 i nast.
9 Churchill, Second World War, t. 5, s. 32.
10 Ibidem, t. 4, s. 730-737.
11 Ibidem, t. 5; s. 35-37; Jackson, Battle for Italy, s. 85 i nast.; Molony, Campaign in Sicily, s. 195-197.
12 Jackson, Battle for Italy, s. 23.
13 Ibidem, s. 24-26; Garland/Smyth, Sicily, s. 45 i nast.; Ehrman, Grand Strategy, s. 61; dziennik OKW, III/2, s. 763 i nast.
14 Jackson, Battle for Italy, s. 27 i nast.; Garland/Smyth, Sicily, s. 48 i nast.
15 Dziennik OKW, III/2, s. 789 i nast.
16 Ibidem, s. 804-808; Molony, Campaign in Sicily, s. 206 i nast.; Tompkins, Verrat auf Italienisch, s. 39 i nast.; Churchill, Second World War, t. 5, s. 44.
17 Dziennik OKW, III/2, s. 815; Molony, Campaign in Sicily, s. 208 i nast.; Ehrman, Grand Strategy, s. 63.
18 Churchill, Second World War, t. 5, s. 45; Tompkins, Verrat auf Italienisch, s. 45.
19 Churchill, Second World War, t. 5, s. 45; Jackson, Battle for Italy, s. 23 i nast.
20 Churchill, Second World War, t. 5, s. 45 i nast.; Tompkins, Verrat auf Italienisch, s. 51 i nast.; dziennik OKW, III/2, s. 829 i nast.
21 Churchill, Second World War, t. 5, s. 46-48; Tompkins, Verrat auf Italienisch, s. 64; dziennik OKW, III/2, s. 830.
22 Churchill, Second World War, t. 5, s. 49 i nast.; Tompkins, Verrat auf Italienisch, s. 82; dziennik OKW, III/2, s. 837-839.
23 Dziennik OKW, III/2, s. 839 i nast.
24 Ibidem, s. 850.
25 Ibidem, s. 869 i nast.
26 Ibidem, s. 870 i nast.
27 Ibidem, s. 906-909.
28 Ibidem, s. 912 i nast.; Molony, Campaign in Sicily, s. 212.
29 Dziennik OKW, III/2, s. 978.
30 Ibidem, s. 954-964.
31 Ibidem, s. 1026-1028.
32 Jackson, Battle for Italy, s. 121.
33 Dziennik OKW, III/2, s. 1004 oraz 1024 i nast.
34 Ibidem, s. 1029 i nast.
35 Ibidem, s. 1054.
36 Ibidem, s. 1065-1067.
37 Churchill, Second World War, t. 5, s. 89 i nast.; Molony, Campaign in Sicily, s. 197.
38 Churchill, Second World War, t. 5, s. 94-96; Molony, Campaign in Sicily, s. 213 i nast.; dziennik OKW, III/2, s. 980 i nast. oraz 1039 i nast.; Linklater, Campaign in Italy, s. 50 i nast. Churchill wymyśla 26 sierpnia jako datę jego przybycia, dziennik OKW podaje 27 sierpnia, Molony – 28 sierpnia.
39 Prawdopodobnie pierwotny plan brytyjski (por. wyżej).
40 Molony, Campaign in Sicily, s. 197.
41 Jackson, Battle for Italy, s. 121 i nast.
42 Ibidem, s. 122; Molony, Campaign in Sicily, s. 186, 205 i nast. oraz 332, przypis; Ehrman, Grand Strategy, s. 9 i nast.; Churchill, Second World War, t. 5, s. 76 i nast.; Garland/Smyth, Sicily, s. 439 i nast.
43 Churchill, Second World War, t. 5, s. 97-99; Linklater, Campaign in Italy, s. 51; Molony, Campaign in Sicily, s. 214 i nast.; dziennik OKW, III/2, s. 1077 i nast.; Ehrman, Grand Strategy, s. 64 i nast.; Eisenhower, Crusade in Europe, s. 195.
44 Przewidziano do tego amerykańską 82. Dywizję Powietrznodesantową, która pierwotnie była wyznaczona do lądowania pod Salerno (operacja „Avalanche”, początek: świt 9 września).
45 Molony, Campaign in Sicily, s. 215.
46 Ibidem; Mordal, Cassino, s. 19-21; Jackson, Battle for Italy, s. 102 i nast.; Churchill, Second World War, t. 5, s. 99 i nast.; dziennik OKW, III/2, s. 1078 i nast.; Linklater Campaign in Italy, s. 52; Eisenhower, Crusade in Europe, s. 195.
47 Jackson, Battle for Italy, s. 103 i nast.; Churchill, Second World