Bizancjum ok. 500-1024. Отсутствует
Morris (2003), s. 235–254.
8
Działanie ognia greckiego również jest słabo udokumentowane: por. niżej; Haldon i Byrne (1977); Haldon (2006a); Pryor i Jeffreys (2006), s. 607–631.
9
Crow i in. (2001); Crow i Bayliss (2005); Angelov, D. G. (2004), s. 520; por. niżej.
10
Fenster (1968), s. 97–98, 104 i przyp. 2.
11
DC, I.79 (70), wyd. Reiske, I, s. 340–349; wyd. i tłum. franc. Vogt, II, s. 143–150; Dagron (2000), s. 60–71.
12
[Euzebiusz z Cezarei], Life of Constantine, II.3–5, II.44–61, IV.74–75, wyd. Winkelmann, s. 48–50, 66–72, 150–151; tłum. Cameron i Hall, s. 95–97, 110–115, 182; Dvornik (1966), II, s. 614–622; Brock (1994), s. 70.
13
Autor syryjski z VII w., który pisał pod imieniem żyjącego w IV w. biskupa Patary.
14
[Pseudo-Metody], Apocalypse, [13], 11, wyd. Aerts i Kortekaas, I, s. 174; por. niżej. Por. też Psalmy 78:65.
15
[Pseudo-Metody], …, 9–10, …, s. 172 (tekst); II, s. 49 (kom.). Już w 654 r. ogromna arabska flota mogła wedrzeć się daleko w kierunku Konstantynopola, nim uległa zniszczeniu przez sztorm: O’Sullivan (2004). Por. niżej, przyp. 17; Magdalino (2005), s. 42.
16
Alexander (1962), s. 341–355.
17
[Focjusz] Homilies, wyd. Laourdas, s. 29–52; tłum. Mango, s. 82–110.
18
Nicol (1979); Magdalino (1993b), s. 27–28; Polyviannyi (2000), s. 207–208, 218–223.
19
Na temat „politycznej ortodoksji” pośród Bizantyjczyków oraz wzorcu doktrynalnym i rytualnym ortodoksji, por. Beck (1978), s. 87–108.
20
Germanos I, Historia ecclesiastica, wyd. i tłum. Meyendorf; Taft (1984), s. 111–126; por. niżej. Na temat (niekiedy odmiennych) interpretacji przekonań Maksyma i Germanosa por. Mathews (1971), s. 113–115, 121–122, 140–144, 150, 159–160. Por. też Déroche (2002), s. 177–180. Na temat dalszego rozwoju wypadków por. [Szewczenko N. P.] (2006).
21
Galatariotou (1991), s. 218.
22
Por. niżej. Lawina późnobizantyjskich pism poświęconych ekonomii politycznej sygnalizuje zainteresowanie innymi systemami, jak również wzmocnieniem ładu imperialnego: Angelov D.G. (2007); Gaul (2011).
23
Por. niżej; Barker (1969), s. 171–199; Nicol (1974); Mergiali-Sahas (2001b), s. 56–57.
24
Treadgold (2003), s. 1002–1003.
25
Roz. 1, 3 i 4 opublikowano w zasadniczo podobnej formie w: NCMH, I, roz. 10 i 11; NCMH, II, roz. 13, 14 i 15; NCMH, III, roz. 16 i 17; NCMH, IV, roz. 20a, 20b i 21; NCMH, V, roz. 22 i 23; NCMH, VI, roz. 24; NCMH, VII; i roz. 2a, 2b i 2c, w: CAH, XIV.
26
Skyl., wyd. Thurn, s. 367–368; tłum. franc. Flusin i Cheynet, s. 305; tłum. Wortley, s. 347.
27
Haldon (1999a), s. 37–38.
28
Beck (1965), s. 13; por. niżej.
29
Haldon (1999a), s. 99–106; por. niżej.
30
DAI, przedmowa; Shepard (1997), s. 90–94.
31
DC, II.1, wyd. Reiske, s. 520–522. Pewien wysoko postawiony urzędnik (ho epi tōn barbarōn) odpowiadał za barbarzyńców w cesarstwie, zwłaszcza tych w samym Konstantynopolu: Seibt i Wassiliou, Byzantinischen Bleisiegel, II, s. 50–51.
32
Shepard (2006b).
33
Por. niżej; ODB, II, s. 1203–1204 (A. Kazhdan); Savvides (1990); Brousselle (1996).
34
Turlej (2001), s. 105–124; Seibt (2003a), s. 462; por. niżej.
35
Dédéyan (2003), I, s. 6–7, 69. Por. też Yarnley (1972).
36
Magdalino (2003); Magdalino (2007a).
37
Stein-Wilkeshuis (1991).
38
Dédéyan (1975); por. niżej.
39
Kolbaba (2000); Kolbaba (2001); Kolbaba (2006); por. niżej.
40
Na temat ciągłości i zmian w sferze formuł dyplomatycznych: Dölger (1938–1939); Dölger i Karayannopulos (1968), s. 89–107; Kresten (1992–1993); Kresten (1998); Kresten i Müller (red.), Die Auslandsschreiben der byzantinischen Kaiser; Schreiner (2005).
41
Magdalino (red.) (1994).
42
Mango (1981a), s. 352; Dagron (2000); Featherstone (2006).
43
Morris (2003), s. 241–242, 253.
44
[Filoteos], Kleterologion, wyd. i tłum. franc. Oikonomides, s. 82–83; McCormick (1985), s. 5; Kazhdan i McCormick (1997), s. 175–176; Oikonomides (1997a).
45
Próby utożsamienia „purpury” z narodzinami w Komnacie Porfirowej były jednak późniejsze od poglądu, że potomkowie panujących cesarzy już z natury wykazują szczególne cechy: Dagron (1994).
46
DAI, roz. 13, s. 72–73.
47
[Szewczenko I.] (1992a), s. 178–180.
48
Kazhdan i Ronchey (1999), s. 346–347.