Neonatologia. Отсутствует
noworodek z rozpoznanym niedotlenieniem okołoporodowym wymaga leczenia i obserwacji na oddziale intensywnej terapii noworodka oraz opieki specjalistycznej w późniejszym wieku.
Zależy od stopnia i czasu trwania niedotlenienia. Możliwe następstwa niedotlenienia:
● zgon;
● mózgowe porażenie dziecięce;
● upośledzenie umysłowe;
● zaburzenia poznawcze;
● padaczka.
5.2. Urazy porodowe
Urazy porodowe stanowią istotną przyczynę chorób i zgonów noworodków. Najczęstszą przyczyną ich występowania są porody urazowe, w których można zidentyfikować czynniki ryzyka prowadzące do powstania patologii [patrz dalej]. W niewielkim odsetku urazy mogą ujawniać się po porodach fizjologicznych, w przebiegu których trudno jest wykazać obecność czynników ryzyka.
W klasycznym podziale wyodrębnione są 2 zasadnicze grupy urazów:
● uraz niedotlenieniowo-niedokrwienny (inne określenie – uraz biochemiczny, omówiony w podrozdziale „Niedotlenienie okołoporodowe”);
● urazy mechaniczne.
Są to urazy narządów noworodka wynikające z oddziaływania siły (czynnika fizycznego, zwykle ucisku) podczas porodu.
Częstość występowania tych urazów wynosi 0,2–2,5% w zależności od rodzaju urazu. Wyraźny spadek ich częstości w ostatnich latach wiąże się z poprawą opieki przed porodem i w jego trakcie (wczesna identyfikacja czynników zagrożenia płodu, możliwość wyboru optymalnego postępowania w trakcie porodu).
Czynniki ryzyka:
● duży płód (makrosomia);
● wcześniactwo;
● zabiegi położnicze (kleszcze, próżnociąg);
● nieprawidłowe położenie płodu;
● budowa narządów rodnych (wąski kanał rodny, niewspółmierność porodowa);
● przedłużający się poród;
● nagły poród.
Surowiczo-krwotoczny obrzęk tkanek miękkich nad okostną w następstwie uciśnięcia naczyń krwionośnych części przodującej głowy.
Cechy charakterystyczne:
● częste występowanie;
● umiejscowienie – zwykle przekracza linię szwów czaszkowych3;
● czas pojawienia się – do kilku godzin po porodzie;
● czas ustępowania – do kilku dni po porodzie.
Postępowanie polega na obserwacji.
Nagromadzenie krwi w przestrzeni podokostnowej kości czaszki w następstwie przerwania ciągłości naczyń krwionośnych.
Cechy charakterystyczne:
● występowanie u około 2,5% noworodków (rzadziej w porównaniu z przedgłowiem);
● częste następstwo porodów kleszczowych oraz użycia próżnociągu;
● charakterystyczne umiejscowienie – kość ciemieniowa lub skroniowa, ograniczony do jednej kości4 – nigdy nie przekracza linii szwów czaszkowych, może występować symetrycznie;
● czas pojawienia się – późno, do kilkunastu godzin po porodzie;
● czas ustępowania – wolno, do kilku tygodni po porodzie.
Postępowanie polega na obserwacji. Możliwe powikłania:
● nasilona hiperbilirubinemia – następstwo zwiększonego rozpadu erytrocytów;
● anemia i hipotensja – przy dużym, szybko narastającym krwiaku;
● zwapnienia – utrzymywanie obrzęku przez kilka miesięcy (rzadko);
● współistnienie złamania kości czaszki (w około 5% przypadków), ważne dokładne badanie fizykalne.
Nagromadzenie krwi pomiędzy przyczepem ścięgnistym czepca a okostną.
Cechy charakterystyczne:
● rzadkie występowanie;
● częste następstwo użycia próżnociągu, rzadziej kleszczy;
● możliwe współistnienie złamania kości czaszki;
● zwykle przekracza linię szwów czaszkowych;
● przy znacznym nasileniu mogą wystąpić objawy wstrząsu pokrwotocznego (umieralność 14–22%);
● czas pojawienia się – w ciągu 4 godzin po porodzie, z możliwością narastania do 12.–72. godziny życia;
● czas ustępowania – 2–3 tygodnie.
Postępowanie:
● obserwacja;
● monitorowanie stanu klinicznego (uwaga na wstrząs pokrwotoczny);
● kontrola morfologii krwi (anemia) i stężenia bilirubiny (nasila hiperbilirubinemię);
● kontrola układu krzepnięcia (wykluczenie koagulopatii);
● leczenie objawowe;
● przetaczanie preparatów krwi według wskazań;
● interwencja chirurgiczna – bardzo rzadko wymagana.
Zmiany różnej wielkości i głębokości (zadrapania, zasinienia, rany z naruszeniem tkanki podskórnej).
Cechy charakterystyczne:
● częste następstwo porodów z użyciem próżnociągu i kleszczy;
● przy zmianach o dużym nasileniu istnieje ryzyko zakażenia miejscowego z wtórnym uogólnieniem.
Postępowanie:
● leczenie miejscowe – opatrunek;
● monitorowanie w kierunku zakażenia jest konieczne przy rozległych, trudno gojących się zmianach.
Cechy charakterystyczne:
● zwykle następstwa porodów zabiegowych (użycie kleszczy i próżnociągu) oraz porodów powikłanych;
● częste współistnienie z innymi urazami – krwiakami zewnątrzczaszkowymi (krwiakiem podokostnowym, podczepcowym) i wewnątrzczaszkowymi (krwiakiem podpajęczynówkowym, podtwardówkowym i nadtwardówkowym);
● lokalizacja – najczęściej kość ciemieniowa.
Postacie:
● linijne złamania:
■ zwykle bez przemieszczenia odłamów,
■ rozpoznanie przypadkowe przy diagnozowaniu obrazowym innych chorób,
■ najczęściej niewymagające leczenia;
● wgniecenia:
■ najczęstszy typ „piłeczki pingpongowej”,
■ rozpoznanie na podstawie badania fizykalnego,
■ wskazane wykonanie tomografii komputerowej głowy – uwidocznienie lokalizacji przemieszczonych odłamów
Cecha różnicująca z krwiakiem podokostnowym.
Cecha różnicująca z przedgłowiem.