Neonatologia. Отсутствует
porodu (uraz „z pociągania”). Częstość występowania wynosi 0,1–0,2%.
Czynniki sprzyjające uszkodzeniu:
● trudności w urodzeniu barków (dystocja barkowa);
● makrosomia;
● nieprawidłowe położenie płodu;
● porody zabiegowe;
● poród nagły.
Postacie kliniczne:
● porażenie Erba-Duchenne’a;
● porażenie Klumpke;
● całkowite porażenie splotu ramiennego.
Porażenie Erba-Duchenne’a:
● najczęstsza postać, 90% przypadków;
● uszkodzenie splotu na poziomie C5–C7;
● obraz kliniczny: kończyna górna przywiedziona, wyprostowana, ramię zrotowane do wewnątrz, przedramię w pozycji pronacji, zgięte nadgarstek i palce, asymetryczny odruch Moro;
● możliwe współistnienie uszkodzenia nerwu przeponowego.
Porażenie Klumpke:
● poniżej 1% wszystkich przypadków;
● uszkodzenie splotu na poziomie C8–Th1;
● obraz kliniczny: brak ruchów ręki i nadgarstka, kciuk ustawiony w przywiedzeniu, brak odruchu chwytnego, zniesienie czucia powierzchownego w obrębie dłoni i częściowo przedramienia;
● możliwe współistnienie uszkodzenia włókien współczulnych nerwu Th1 (zespół Hornera: zwężenie źrenicy, opadanie powieki, zapadnięcie gałki ocznej do oczodołu).
Całkowite porażenie splotu:
● około 10% przypadków;
● uszkodzenie splotu na poziomie C5–Th1;
● obraz kliniczny: kończyna wiotka, brak odruchów głębokich.
Diagnostyka:
● badanie fizykalne – podstawowe znaczenie;
● badanie radiologiczne kończyny górnej, barku, odcinka szyjnego i piersiowego kręgosłupa – wykluczenie złamań kostnych.
Postępowanie zachowawcze:
● częściowe unieruchomienie kończyny (zapewnienie prawidłowego krążenia, zapobieganie nadmiernemu rozciąganiu korzeni splotu ramiennego oraz przykurczom);
● rehabilitacja – zwykle możliwa dopiero po upływie 3.–4. tygodnia życia.
Rokowanie jest dobre. W 90% przypadków objawy ustępują do końca 1. roku życia. W całkowitym porażeniu splotu ramiennego mogą powstać trwałe deficyty, np. przykurcze, atrofia mięśni, zaburzenia wzrostu kończyny.
Następstwo ucisku obwodowej gałązki nerwu twarzowego w miejscu wyjścia z czaszki przez otwór rylcowo-sutkowy. Częstość występowania wynosi 0,06–0,7%.
Czynniki ryzyka:
● poród z użyciem kleszczy;
● poród przedłużony siłami natury (wynik ucisku nerwu przez wzgórek kości krzyżowej).
Objawy kliniczne:
● niedowład mięśni mimicznych – opadanie kącika ust, wygładzenie fałdu nosowo-wargowego, niemożność zamknięcia powiek i marszczenia czoła.
Leczenie:
● objawowe – ochrona gałki ocznej przed wysychaniem i mikrourazami (sztuczne łzy).
Rokowanie jest dobre. W 90% przypadków objawy ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni po porodzie.
Różnicowanie:
● choroby, w przebiegu których może wystąpić porażenie nerwu VII (między innymi zespół Möbiusa, zespół DiGeorge’a, trisomia 13);
● w wywiadzie brak urazu, obecność fenotypowych cech charakterystycznych dla wyżej wymienionych zespołów.
Następstwo nadmiernego pociągania szyi oraz barku podczas porodu. Często współwystępuje z porażeniem splotu ramiennego (postać Erba-Duchenne’a).
Objawy kliniczne:
● niewydolność oddechowa;
● ściszenie szmeru oddechowego po stronie porażenia.
Rozpoznanie ustala się na podstawie zdjęcia radiologicznego klatki piersiowej (uniesienie kopuły przepony po stronie porażenia).
Leczenie:
● objawowe – leczenie niewydolności oddechowej;
● chirurgiczne – plastyka przepony w przypadkach braku samoistnej poprawy.
Następstwo nadmiernego pociągania i rotacji rdzenia kręgowego w trakcie porodu. Występuje bardzo rzadko.
Objawy kliniczne:
● zmniejszenie lub brak aktywności ruchowej;
● zaburzenia oddychania – bezdechy, oddech periodyczny;
● wiotkość powłok brzusznych;
● porażenie zwieraczy odbytu i pęcherza moczowego;
● zaburzenia czucia;
● zniesienie reakcji na ból.
Wystąpienie tych objawów zależy od miejsca i stopnia uszkodzenia rdzenia kręgowego.
Rozpoznanie ustala się na podstawie USG i RM. Rokowanie jest niepomyślne – duże ryzyko zgonu, znacznego stopnia zaburzenie rozwoju.
Częstość występowania wynosi 0,3–2,9% populacji noworodków5.
Objawy kliniczne:
● złamanie kompletne z przemieszczeniem – niewielkie ograniczenie ruchomości ramienia po stronie złamania, trzeszczenie odłamów kostnych, zgrubienie w miejscu złamania;
● złamanie niekompletne – brak objawów, często nierozpoznawane.
Rozpoznanie ustala się na podstawie badania radiologicznego klatki piersiowej.
Postępowanie:
● złamanie niekompletne – obserwacja;
● złamanie kompletne – unieruchomienie ramienia na okres tworzenia zrostu (7–10 dni).
Występuje bardzo rzadko, częściej u noworodków z małą urodzeniową masą ciała, szczególnie często u noworodków z wrodzoną łamliwością kości. Najczęściej dotyczy kości udowej i ramiennej.
Objawy kliniczne:
● ograniczenie ruchomości;
● ból przy ruchach biernych;
● obrzęk;
● trzeszczenie odłamów kostnych.
Postępowanie:
● unieruchomienie kończyny;
● opatrunek usztywniający.
Występują bardzo rzadko. Narządy najbardziej podatne na urazy:
● wątroba;
● śledziona;
● nadnercza.
Uważa się, że część przypadków pozostaje nierozpoznana ze względu na bezobjawowy przebieg.