Ena Murray Omnibus 22. Ena Murray
die klein gesiggie is daar geen teken van sy vader nie, en die moederoë wat elke gelaatstrekkie fynkam, is hartseer én bly daaroor.
Dis beter dat hy nie na Flip lyk nie, maar veel eerder na haar geliefde boetie, Karel, wat so vroeg gesterf het.
Die bevalling vind in Madame se huis plaas en Salome weet dat haar geheim veilig is by haar geneesheer en Madame. Niemand sal ooit weet dat Salome nie net volwaardig vrou was nie, maar ook volwaardig moeder.
Ses weke lank veroorloof sy haarself die weelde van moederskap. Toe breek die tyd aan om die besluit uit te voer wat sy die dag geneem het toe die dokter haar vertel het sy is swanger. Dit sal wreed wees om dit langer uit te stel, ook teenoor Madame.
Dié is soos ’n trotse grootmoeder gedurig om die wiegie en Salome se hart breek om te dink dat sy haar van daardie vreugde en geluk moet ontneem.
Sy sal Madame se oë nooit vergeet toe sy, met haar baba in haar arms, van haar afskeid neem nie. Die ou dame is stukkend, heeltemal stukkend.
“Madame …”
“As jy dan moet, gaan dadelik, Salome. Vat hom weg – nóú!”
Met ’n onpeilbare gesig gehoorsaam sy en stap na die wagtende huurmotor. Sy kyk nie een maal terug nie, druk net die wit bondeltjie styf teen haar vas en wonder hoekom sy juis altyd dié mens wat sy die liefste het, so wreed moet seermaak. Maar ten spyte van die leed, sien sy nog die patroon duidelik voor haar en weet dat dit so beplan was … en dat sy nie daarvan sal ontkom nie.
Die ou dame staar die verdwynende motor deur traangevulde oë agterna en ook sý wonder … wonder hoekom so baie smart een mens se deel moet wees; wonder hoekom sy self op haar oudag ook weer so seer moes kry.
’n Paar weke lank het God aan haar getoon wat haar deel sou gewees het op die ander pad … die pad wat sy nie gekies het nie. En toe sy die voordeur agter haar toetrek, is sy sekerder as ooit tevore dat sy jare gelede die verkeerde pad gekies het.
Maar Salome … sý het die ander pad gekies, maar dis of alles meewerk om haar terug te dwing op die eerste pad, op die pad van plig, die pad wat teen die einde net vergane roem sal oplewer. Arme Salome. Daar is namens haar gekies en al wat sy kan doen, is om maar moedig voort te stap op daardie pad … so moedig soos wat sy netnou hier uitgestap het. O, Vader van genade, gee haar krag! Staan haar by, want wat nou van haar gevra word, is meer as wat ’n mens van vlees en bloed kan verduur.
En dit is al wat Madame Campagni in hierdie oomblikke kan doen – om vir Salome te bid.
8
Sy verskyn, soos die vorige keer, stil in die kombuisdeur. Net, hierdie keer, het sy nie ’n koffer in die hand nie. Dié staan nog buite op die skoon werf waar die huurmotorbestuurder dit neergesit het. Hierdie keer het sy ’n wit bondeltjie in haar arms.
Daar is geen blye uitroep van herkenning nie. Dis stil in die klein kombuisie, die kos voor hulle vergete.
Hulle staar haar onbeholpe aan terwyl die ou wekker op die kombuisrak die lang sekondes aftik.
Toe kom Jan orent, maar bly op dieselfde plek staan, asof sy bene nie die bevel van sy brein wil gehoorsaam nie. Maar eindelik beweeg hy, loop met swaar pas nader en die hand wat hy uitsteek om die kombersie voor die gesiggie weg te trek, bewe merkbaar.
Sy sien hoe hy verbleek en toe hy eindelik vraend en met ontsetting in sy oë na sy suster opkyk, knik sy. “Ja. Dis hoekom ek hom ook Karel noem.”
Dan stap sy bedaard by hom verby, om die tafel, lê die kosbaarste kleinood in Rosalie se leë arms en kyk teer op die bleek gesig af.
“Hy is joune.” Vlugtig kyk sy na haar broer. “Julle s’n.” Dan rus haar blik op die slapende gesiggie, en sy weet dat sy haar skuld aan hierdie vrou vandag met haar eie vlees en bloed betaal. “Ek het hom vir julle gebring. Ek sal hom nooit weer van julle terugeis nie.”
Rosalie kyk weg van die bondeltjie in haar arms, ontmoet die bruingroen oë wat so opreg in hare afkyk. Twee vrouesiele reik na mekaar uit, begryp mekaar volkome. Tussen hulle lê daar geen skuld meer nie. Dis betaal. Op hierdie oomblik heeltemal vereffen … met rente. Dan staan Jan langs sy vrou, sit ’n sterk arm om die skraal skouers en sy groot liggaam begin ruk. Onbeskaamde trane loop oor sy wange.
Stil kyk Salome na haar broer en skoonsuster. Flip, jy het jóú skuld ook betaal. Jy hoef nie meer skaam te wees omdat ’n onbekende vrou jou van kos en medisyne voorsien het nie. Jy skuld haar van hierdie oomblik af niks meer nie. Ook jóú rekening is volkome vereffen.
Rosalie staan op, staan ’n oomblik onseker en toe doen sy iets wat niemand ooit sal vergeet nie. Sy stap na Bessie Truter en sê: “Hier is Ma se kleinseun.” Sy lê die bondeltjie in die sterk arms neer en sien hoe die groot hande dit byna heeltemal toevou. “Kyk, Ma. Hulle sê hy lyk nes oorlede Karel.”
Bessie Truter se gesig vertrek toe sy die bondeltjie sommer met die een hand teen haar groot boesem vasdruk, terwyl haar ander hand soekend uitgaan na dié van haar skoondogter en dit in ’n pynlike greep vasvat – so asof die skraal hand die leiding moet neem en krag moet gee om die grootheid van die oomblik te kan dra.
Toe draai Rosalie om, reik uit na Salome en omraam haar gesig met haar skraal hande en soen haar innig. Dan skud sy haar kop en sê beslis: “Hy is joune, Salome. God het hom vir jou gegee. So ’n offer kan ek nie aanvaar nie.”
Salome antwoord nie, sê nie dat haar skoonsuster hierdie keer verkeerd is nie. Hy is nie hare nie. Hy is maar net aan haar gegee om weg te gee aan die regte mens, dié mens wat hom móét hê.
“Hoekom het jy ons nie laat weet nie? Nooit eens ’n aanduiding gegee dat … dat hy op pad is nie?” verwyt Rosalie.
Salome sak moeg langs die tafel neer, glimlag verdrietig. “Dit was ’n pad wat ek alleen moes stap. Daar kom tye in elke mens se lewe dat diegene wat naaste aan jou is nie naby moet kom nie. Daar is op elke mens se lewenspad lang ente waarlangs jy en jou God alleen moet aanstap.”
Sy vee verwese oor haar oë. Dit is ’n lang ent wat afgelê is … ’n baie eensame pad wat oor maande gestrek het. Maar nou het sy die einde bereik. “Ek was darem nie heeltemal alleen nie. Toe ek uitvind ek is swanger, het ek die woonstel opgesê en by Madame gaan intrek. Karel is in haar huis gebore. Sy was baie goed vir my – oneindig goed vir my.” Nog ’n rekening wat betaal moet word. Sal sy ooit die einde van die pad bereik? Sal sy ooit uit die skuld kom?
Sy kyk op na haar ma en broer. “Dankie vir al die geldelike hulp die afgelope maande.” Sy kyk weer na Rosalie. “Ek het darem nie heeltemal niks gedoen nie. Ek het intensief aan my stem gewerk tydens my verblyf by Madame. Ek is gereed om my sangloopbaan in alle erns aan te pak wanneer ek teruggaan.”
“Wanneer gaan jy terug?”
“Ek is net vir die naweek hier. Ek het lank genoeg leeggelê. Ek moet nou begin werk. Ek het volgende week al my eerste openbare optrede ná byna ’n jaar.” Sy glimlag effens. “Ek wonder of die publiek my ooit nog sal onthou!”
“Natuurlik sal hulle,” laat Bessie Truter hard hoor. “Die mense vra my heeldag wanneer ek op die dorp kom wanneer daar dan ’n plaat van jou verskyn.”
Sy glimlag teenoor haar ma wat nog steeds met die klein bondeltjie lewe in haar arms sit terwyl sy saggies heen en weer wieg. Vreemd, sy en haar ma het eers nader aan mekaar gekom toe sy weggegaan het. Hoe eienaardig tog dat ’n mens soms eers op ’n afstand moet wees voordat jy helder kan sien. Sy sien vandag haar ma vir die ongeslypte diamant wat sy is. En sy is trots op haar, dankbaar dat Bessie Truter haar ma is. Want een ding weet sy – solank daardie twee groot hande kan werk, sal Karel nooit gebrek ly nie. Sy toekoms is veilig in daardie twee hande. Ook in dié van Rosalie en Jan. Sy hoef geen vrese te hê om haar kosbaarste besitting op aarde by hierdie drie mense agter te laat nie.
Sy kyk teer na haar broer. Hy het weer sy emosies onder beheer, maar sy kan sien hoe die knopperige vingers styf inmekaar geklem is, sy oë ononderbroke op die bondeltjie op sy ma se skoot. Sy glimlag vir hom. “Jan, my koffers staan nog buite