Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II. Отсутствует

Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II

pracowali: starszy sierżant Mikołaj Czernik, Karol Krajewski (Kriminal Zugführer), Zygmunt Głowacki (Kriminal Zugführer), Robakowski (Kriminal Feldwachmeister), Józef Wawrzyniak (Kriminal Feldwachmeister), Grabow (Kriminal Sekretär), Schiller [Schilling] (Kriminal Sekretär), Straszyński (?) (tłumacz).

109

DALO, Sondergericht Lemberg, t. 847, Raport, 16 VI 1944 r., k. 2.

110

DALO, Sondergericht Lemberg, t. 1279, III Komisariat Lemberg, 16 VI 1944 r., k. 20.

111

„Die für eine Judenergreifung ausgesetzen 1000 zł sind an den V-Mann «Messer» des Kdos. auszubezahlen [Za schwytanie Żyda należy wypłacić agentowi o pseudonimie „Nóż” 1000 zł]” (ibidem, Przesłuchanie dr. Davida Ehrlichhofa, k. 12); „Für die Ergreifung des Juden kommt der Pole Mokołaj Kostiuk, Werbeinstitut Galizien, Marienpl. 2 in Frage, dem auch die Belohnung zufällt [do schwytania Żyda przyczynił się Polak Mikołaj Kostiuk, pracujący w Werbeinstitut, Marienplatz 2, któremu też należy się zapłata]” (DALO, Sondergericht Lemberg, t. 1227, Raport, 23 V 1944 r., k. 3).

112

AIPN, GK 317/248, Przesłuchanie Zygmunta Głowackiego, 1 II 1950 r., k. 30-31.

113

AIPN, GK 318/131, Zeznanie Edwarda Podgórniaka z 20 II 1950 r., k. 422.

114

Ibidem, k. 423.

115

AIPN, GK 164/3754, Protokół przesłuchania Tewesa przez angielskie władze okupacyjne w Niemczech, 23 VIII 1946 r.

116

AIPN, GK 164/2928, Protokół przesłuchania oskarżonego, w obozie internowania cywilów nr 2 Sandbostel, 13 VIII 1946 r., k. 1.

117

Ibidem, Protokół z 22 VIII 1946 r., k. 4. Gundlach odsiedział 10 miesięcy, po czym został zwolniony warunkowo i wcielony jako prosty żołnierz do dywizji policji SS.

118

W polskim piśmiennictwie naukowym tak zarysowany problem nie doczekał się dotychczas gruntowniejszej analizy. W publikacjach dotyczących rządu temat był zaledwie wzmiankowany: Eugeniusz Duraczyński, Rząd polski na uchodźstwie 1939-1945. Organizacja, personalia, polityka, Warszawa: Książka i Wiedza, 1993, s. 206-208. Z polskich autorów najwięcej pisali na ten temat: Kazimierz Iranek-Osmecki, Kto ratuje jedno życie… Polacy i Żydzi 1939-1945, Warszawa: IPN, 2008, s. 267-270 (wyd. 1 Londyn 1968), oraz Dariusz Stola, Nadzieja i Zagłada. Ignacy Schwarzbart – żydowski przedstawiciel w Radzie Narodowej RP (1940-1945), Warszawa: Oficyna Naukowa, 1995, s. 177-178, 203, 206, 239, 242; za granicą David Engel, Facing a Holocaust: The Polish Government-in-Exile and the Jews, 1943-1945, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1993, s. 70-78.

119

Bardzo dziękuję Witoldowi Mędykowskiemu za pomoc w otrzymaniu tego materiału.

120

Na przykład w tomach Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945 (dalej AKD), komitet red. Halina Czarnocka, Józef Garliński, Kazimierz Iranek-Osmecki, Włodzimierz Otocki, Tadeusz Pełczyński (kier.), Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1990, t. 2, 3 i 6 (wyd. 1 Londyn 1976).

121

Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej, t. 5: Wrzesień 1942-lipiec 1943, red. Marian Zgórniak, oprac. Wojciech Rojek przy współpracy Andrzeja Suchcitza, Kraków: Secesja, 2001.

122

Dzienniki czynności Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza 1939-1947, t. 2: 1943-1947, oprac. Jacek Piotrowski, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2004.

123

Studium Polski Podziemnej (dalej SPP), MSW 73/I, Depesze z kraju, radiostacja „Kazia”, Depesza-szyfr nr 70, sygnowana N [„Nowak”, ps. Korbońskiego], odpis, k. 68. Cyt. za: Iranek-Osmecki, Kto ratuje jedno życie…, s. 267. W cytowanych dokumentach zachowano oryginalną pisownię, uwspółcześniono jedynie interpunkcję.

124

SPP, MSW 73/I, Depesze nr 61 i nr 65 obie wysłane 19 kwietnia, k. 60, 65.

125

Protokół posiedzenia Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 1943 [w:] Protokoły posiedzeń Rady Ministrów…, s. 388. Całość do s. 390.

126

13 IV 1943 r. radio berlińskie podało informację o odnalezieniu grobów polskich oficerów w Katyniu. Na temat działań rządu polskiego zob. np. Tadeusz Wolsza, „Katyń to już na zawsze katy i katowani”. W „polskim Londynie” o sowieckiej zbrodni w Katyniu (1940-1956), Warszawa: IH PAN, 2008.

127

SPP, MSW 73/I, Depesza nr 71, nadana 21 kwietnia, odczytana 22 kwietnia, odpis, k. 69.

128

Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego (dalej AIPMS), A.5.3/74, Stenogram z 74 posiedzenia Rady Narodowej RP, 19 IV 1943 r.

129

AIPMS, A5.3/73, Stenogram z 73 posiedzenia Rady Narodowej RP, 17 IV 1943 r., k. 2-4.

130

SPP, MSW 73/I, Depesza-szyfr nr 67B, 67C, 67D.

131

Archiwum Yad Vashem (dalej AYV), M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta 1943, Rozmowa z wicepremierem Mikołajczykiem, 23 IV 1943 r., od 5.30 do 6.30 po południu, k. 91.

132

SPP, A3.1.1.13.4, Radiogram nr 711/F [z radiostacji Wanda], k. 67; opublikowany w: AKD, t. 2, s. 500.

133

SPP, A3.1.1.13.4, k. 67a.

134

Ibidem, Radiogram nr 707, k. 68A.

135

W dzienniku czynności naczelnego wodza odnotowano przybycie pułkownika Zygmunta Borkowskiego, szefa gabinetu naczelnego wodza, „z papierami”, o godz. 13.30 (AIP, Kol. 1/45, Przebieg dnia 25 IV 1943 r., k. 25).

136

SPP, A3.1.1.13.4, Radiogram nr 707, z dopiskami odręcznymi; k. 68A; ibidem, Depesza-szyfr Rawy [pułkownik Protasewicz] do „Kaliny” [Rowecki], 26 IV 1943 r., nadano 27 IV 1943 r.

137

Ibidem, Depesza-szyfr, Sobol [Jankowski] do Stema [Mikołajczyk] z prośbą o przekazanie adresatowi [Zygielbojm], wysłana 17 IV, otrzymana 24 IV 1943 r.

138

Zygielbojm napisał o walkach trwających w getcie do sekretarza generalnego Bundu Emanuela Nowogrodzkiego 30 kwietnia (podaję za: Isabelle Tombs, „Morituri vos salutant”: Szmul Zygielbojm’s Suicide in May 1943 and the International Socialist Community in London, „Holocaust and Genocide Studies” 2000, nr 14, s. 264).

139

„Litwinow ogłosił w imieniu rządu sowieckiego, że zostali straceni pod zarzutem propagandy za natychmiastowym oddzielnym pokojem z Hitlerem. Mord i szkalowanie ich pamięci wywołały niezwykłe oburzenie. Toczy się akcja protestu w Ameryce i w Anglii. Oczekujemy protestu żydowskich i polskich grup walczących podziemnie z okupantem” (SPP, A3.1.1.13.5A, Depesza Artura [Zygielbojm] do Bundu, 12 IV 1943 r., k. 131).

140

Ibidem, Depesza Stema [Mikołajczyk] do delegata, dla Berezowskiego [Feiner], 13 IV 1943 r., k. 132.

141

Ibidem, Depesza Stema do delegata, 13 IV 1943 r., k. 133.

142

Protokół posiedzenia Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1943 r. [w:] Protokoły posiedzeń Rady Ministrów…, s. 406-408.

143

Sikorski nie wspomniał podczas dramatycznej rozmowy z Edenem (w ocenie Brytyjczyków rząd polski znalazł się w ślepym zaułku) o walkach w getcie warszawskim, mimo iż odpierając argumentację sowiecką, akcentował rolę antyniemieckiego oporu w okupowanym kraju i zapowiadał jego kontynuację (Sprawozdanie [W. Sikorskiego]

Скачать книгу