AIPMS, A.5/76, Posiedzenie RN 8 V 1943 r., k. 19-21.
205
Protokoły posiedzeń Rady Ministrów, s. 418-423, protokoły z 7 i 10 V 1943 r.
206
Żydzi i Polska, „Dziennik Polski”, 6 V 1943. Korespondencja PAT z Nowego Yorku. Jakub Apenszlak mówił, że „Żydzi polscy są duszą i ciałem po stronie Polski” (s. 2).
207
Warszawa dzisiejsza (opis dziennikarza hiszpańskiego), „Dziennik Polski”, 10 V 1943, s. 2.
208
SPP, A3,1.1.13,4, Radiogram 783/ES, przyjęty 8 maja, odczytany 9 maja o 14, k. 72 (opublikowany w: AKD, t. 3, s. 3-4). Meldunek o działaniach AK pod murami getta najprawdopodobniej nie został wysłany.
209
Całkowite zlikwidowanie getta w Warszawie, „Dziennik Polski”, 11 V 1943, s. 1.
210
Depesza o pogłosce dotyczącej osadzenia Bluma na Majdanku została wysłana przez Korbońskiego 3 maja, odebrana została 7 maja (depesza-szyfr nr 79).
211
Radiostacja „Świt” o obozie śmierci w Majdanku, „Dziennik Polski”, 11 V 1943, s. 1; Zbrodnie kata Krugera, ibidem, s. 4.
212
Niemcy zlikwidowali ghetto w Warszawie, „Dziennik Żołnierza”, 11 V 1943, s. 1.
213
Kraj piętnuje zbrodnie niemieckie, „Dziennik Żołnierza”, 12 V 1943, s. 1.
214
SPP, A3.1.1.13.5, Depesza Schwarzbarta dla Rady Zorganizowanego Syjonistycznego Centrum i Poale Zion Prawica, Ignacego Menachema, Kantora Jochanana, Józefa [tak w oryginale – D.L.]; Depesza Artura [Zygielbojma] do Berezowskiego [Feinera], obie z 6 V 1943 r., k. 141-143. Schwarzbart w ostatnim zdaniu napisał: „Mamy wiadomości o waszej bohaterskiej samoobronie i o Waszej współpracy z braćmi polskimi”. Zygielbojm informował, że wysłał 58 tys. dolarów, i pytał, czy doszły. Pytał też o inne potrzeby. „Dla ratowania jesteśmy gotowi zrobić wszystko”.
215
AAN, 202/I-7, Depesza-szyfr nr 74, wysłana za pośrednictwem radiostacji Lena (fragment publikowany w: AKD, t. 3, s. 4, z datą otrzymania 4 maja). W odpisie znajdującym się w SPP depesza ta podzielona jest na dwie części, pierwsza część depeszy miała dojść 22 maja, druga 4 maja. Nie wiadomo, czy wynika to z pomyłki osoby dokonującej odpisu.
216
Protokół posiedzenia Rady Ministrów w dniu 12 maja 1943 r. [w:] Protokoły posiedzeń Rady Ministrów…, s. 435-436.
217
Nie zajmuję się w tym tekście bezpośrednimi przyczynami śmierci Szmula Zygielbojma i szerszym kontekstem jego aktywności w kwietniu i maju 1943 r. (Zygielbojm, podobnie jak Schwarzbart, spotykał się z wieloma polskimi politykami, m.in. z Mikołajczykiem, Siudakiem, Strońskim, był też w stałym kontakcie z Adamem Ciołkoszem z PPS). Wymagałoby to kwerendy w archiwum YIVO w Nowym Yorku. Pisał na ten temat Daniel Blatman (w języku polskim: Reakcje działaczy i organizacji żydowskich na wiadomości z Polski (1942-1943) [w:] Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, red. Dariusz Libionka, Warszawa: IPN, 2004, s. 280-282). Zob. również reportaż Aleksandra Rowińskiego Zygielbojma śmierć i życie); są tam m.in. wspomnienia Polaków, którzy spotykali się z Zygielbojmem w ostatnich dniach jego życia.
218
Dzienniki czynności Prezydenta RP.., s. 69, zapis z 13 maja. Rowiński przeprowadził wywiad z Andrzejem Kamienieckim, kierownikiem działu prasowego Konsulatu Generalnego RP w Londynie, który organizował uroczystości pogrzebowe (idem, Zygielbojma śmierć i życie, s. 23-24). Dokumentacja: AIPMS, A.5/77, Dokumenty dotyczące śmierci i pogrzebu Szmula Zygielbojma.
219
AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 12 VI 1943 r., k. 109.
220
AIPMS, A.5/77, Stenogram z 77 posiedzenia Rady Narodowej RP, 13 V 1943 r., k. 2, 18-19. Nie miejsce tu na całościową analizę sprawozdania Mikołajczyka. Należy jednak podkreślić, że podawał on w wątpliwość przekazy o deportowaniu na ziemie polskie Żydów z innych krajów. Mieli oni jakoby na teren Polski „nigdy nie dojechać”.
221
AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 13 VI 1943 r., k. 110.
222
Po zgonie Sz. Zygielbojma, „Dziennik Polski”, 14 V 1943, s. 1. Zamieszczono też nekrolog podpisany przez Radę Narodową (ibidem, s. 4); Śmierć członka Rady Narodowej, „Dziennik Żołnierza”, 14 V 1943, s. 4.
223
Szmul Zygielbojm, „Dziennik Polski”, 14 V 1943, s. 2.
224
Ibidem.
225
Z walk podczas likwidacji getta, „Dziennik Polski”, 15 V 1943, s. 1; Rozstrzelanie zakładników z warszawskiego getta, „Dziennik Żołnierza”, 15 V 1943, s. 1. Tutaj też tekst poświęcony Zygielbojmowi (s. 4).
226
W dzienniku nie wspomniał o tym fragmencie swojego przemówienia. Komentując śmierć Zygielbojma, zanotował, że wieści z kraju o losie Żydów przekazane przez Mikołajczyka podczas posiedzenia RN są potworne (Sopicki, Dziennik 1943-1944, s. 42, wpis z 16 maja).
227
AIPMS, A.5/78, Stenogram z 78 posiedzenia Rady Narodowej RP, 15 V 1943 r., k. 4, 23, 34, 35.
228
W tym tekście pomijam prawie całkowicie działania organizacji i działaczy żydowskich w Londynie oraz korespondencję Schwarzbarta.
229
AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 15 V 1943 r., k. 115.
230
Protokół posiedzenia Rady Ministrów w dniu 17 maja 1943 r. [w:] Protokoły posiedzeń Rady Ministrów…, s. 437-439.
231
Depesza nr 804, wysłana 29 IV 1943 r., radiostacja Wanda (AKD, t. 6, s. 313). Przekazano ją 18 maja z adnotacją „Tajne” (AIPMS, A.9.III.2a/15, Depesze).
232
AAN, 202/I-7, Depesze do rządu 1943 [depesza nr 80], k. 21.
233
Masakra 6 tys. Żydów na Wileńszczyźnie, „Dziennik Polski”, 18 V 1943, s. 1; Straszna masakra Żydów w Ponarach, „Dziennik Żołnierza”, 18 V 1943, s. 1.
234
Po zgonie Sz. Zygielbojma, „Dziennik Polski”, 18 V 1943, s. 2; Przed pogrzebem bł. pamięci S. Zygielbojma, „Dziennik Polski”, 20 VI 1943, s. 4.
235
Dzienniki czynności Prezydenta RP.., s. 72, zapis z 21 maja.
236
Bomby zapalające, artyleria, samochody pancerne, czołgi likwidują bohaterski opór Żydów, „Dziennik Polski”, 22 V 1943, s. 1; Niemcy mordują masowo Żydów z zemsty za zbombardowanie zapór wodnych, „Dziennik Żołnierza”, 22 V 1943, s. 1.
237
Depesza nr 81 wysłana za pośrednictwem radiostacji o kryptonimie Lena (AKD, t. 2, s. 506-507).
238
AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 21 V 1943 r., k. 123. Przemówienie Adama Ciołkosza, ocenione przez Schwarzbarta jako „znakomite”, nie było publikowane.
239
AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 18/19 V 1943 r., k. 119.
240
Sopicki, Dziennik 1943-1944, s. 43, wpis z 22 maja. Z punktu widzenia
