Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II. Отсутствует

Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II

do Laskowskiego, 25 V 1943 r., klatka 225).

174

„Dziennik Polski”, 22 IV 1943, s. 1. Treść pierwszej katyńskiej audycji „Świtu”, o czym pisze Laskowski, nie była improwizacją nieuzgodnioną z MSZ (idem, Radiostacja Świt, cz. 1, s. 115).

175

Warsaw’s Ghetto Fights Deportations, „New York Times”, 23 IV 1943, s. 9.

176

Tego zdania jest też David Engel (Facing a Holocaust…, s. 70).

177

Treści emitowane przez „Świt” dotarły również do Kanady. Polski konsul 25 kwietnia informował o tym członka parlamentu (w jego liście była mowa o „eksterminacji ludności Warszawy”). Karabiny maszynowe umieszczone na wieżach kościelnych i budynkach miały masakrować ludność cywilną. „Świt” miał wysłać SOS do aliantów (AIH, Government service file, 1942-1944, Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, 800/22/0/-/38, klatka 178).

178

Polityka i moralność. Akcje dyplomatyczne i dyskusje prasowe, „Dziennik Polski, 1 VI 1943, s. 1.

179

Nie trzeba dodawać, że na pierwszą stronę „Dziennika Polskiego” trafiało wiele informacji krajowych, nie tylko tak ważnych jak akcja pod Arsenałem.

180

Szefowie „Świtu” ostro zaprotestowali przeciwko niewłaściwemu podaniu źródła informacji – powinno być PAT, Sztokholm, a nie PAT, gdyż groziło to dekonspiracją stacji (AIH, Government service file, 1942-1944, Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, 800/22/0/-/38, List z 30 IV 1943 r., klatka 197).

181

Na stronie czwartej zamieszczano doniesienia agencyjne, depesze, informacje dla uchodźców, komunikaty (rządowe, RAF, Czerwonego Krzyża), ogłoszenia, reklamy, apele, anonse, nekrologi, wiadomości sportowe.

182

Kontrola rządu nad treściami publikowanymi w „Dzienniku Polskim” nie była pełna. Pod koniec czerwca redaktor Karczewski został odwołany przez ministra Kota z powodu „nieostrożnych uwag” „na odcinku angielskim, czeskim i jugosłowiańskim”, jak zapisał jego następca Sopicki (Dziennik 1943-1944, s. 46, wpis z 20 czerwca).

183

Rozkaz nr 3 Naczelnego Wodza, „Dziennik Polski”, 3 V 1943, s. 1.

184

Przemówienia w dniu święta narodowego. Prezydent RP Władysław Raczkiewicz, „Dziennik Polski”, 4 V 1943, s. 2.

185

Wydawca Dzienników czynności sugeruje, że fragment ten odnosił się pośrednio do powstania w getcie (Dzienniki czynności Prezydenta RP.., s. 63).

186

AIPMS, Kolekcja 1/45, Dziennik czynności Naczelnego Wodza, czwartek 1 kwietnia-piątek 30 kwietnia 1943 r. W materiałach Sikorskiego z tego miesiąca brak jakichkolwiek dokumentów związanych z sytuacją w Warszawie (teczki 45a, 45b, 45c, 45d). Jerzy Kuncewicz wspominał, że Zygielbojm niedługo przed śmiercią mówił mu o wizycie u Sikorskiego (cyt. za: Aleksander Rowiński, Zygielbojma śmierć i życie, Warszawa: Rój, 2004, s. 335-336). Adam Ciołkosz pisał po wojnie, że Zygielbojm miał dostęp do Sikorskiego, „kiedy chciał”, i czynił z tej możliwości użytek (idem, Broń dla getta, „Zeszyty Historyczne” 1969, nr 15, s. 16). Zapisy w Dzienniku czynności Sikorskiego faktu tego nie potwierdzają.

187

Uroczystości3 maja w Towarzystwie„Ohel”, „Dziennik Polski”, 4 V 1943, s. 2. Dwa dni później notę na ten temat podała „Gazeta Polska” ukazująca się w Palestynie (zob. Polacy-Żydzi. Polen-Juden, Poles-Jews 1939-1945. Wybór źródeł, oprac. Andrzej Krzysztof Kunert, Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa i Oficyna Wydawnicza Rytm, 2001, s. 426).

188

AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 30 V 1943 r., k. 98.

189

AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 1 V 1943 r., k. 98.

190

Raport złożony krajowi. Przemówienie radiowe generała Sikorskiego w dniu 4 maja 1943 r., „Dziennik Polski”, 5 V 1943, s. 3. Tekstu tego nigdy po wojnie nie opublikowano w całości. W AKD (t. 6, s. 332-333) pominięto, z niewiadomych powodów, fragment dotyczący pomocy dla Żydów. Jest on natomiast zamieszczony w tomie pod redakcją Kunerta, z tym że nie daje on wyobrażenia o całości (Polacy-Żydzi…, s. 128).

191

Przemówienie gen. Sikorskiego do Kraju, „Dziennik Żołnierza”, 6 V 1943, s. 2. W omówieniu treści przemówienia w poprzednim numerze wątku gettowego zabrakło.

192

AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 5 i 11 V 1943 r., k. 103, 108. Interweniować miał sam Sikorski, poinformowany przez Mikołajczyka.

193

Występowali o to obaj przedstawiciele Żydów w RN i organizacje żydowskie. Zob. AIPMS, PRM, 142/48, List Reprezentacji Żydostwa Polskiego (Representation of Polish Jewry) w Tel Awiwie do Rządu Polskiego w Londynie, 14 VII 1944 r., k. 206. Na posiedzeniach Rady Narodowej apele o wydanie takiego oświadczenia były torpedowane przez przedstawicieli prawicy. Stosowana argumentacja to mieszanina obłudy i cynizmu, twierdzono bowiem, że „kraju” pouczać nie należy, skoro stamtąd właśnie płyną protesty.

194

Stola, Nadzieja i Zagłada…, s. 203. W najnowszym tekście pisze, że rząd przeorientował swoją politykę najprawdopodobniej ze względu na zmianę podejścia kraju, czego świadectwem miała być sugestia „przemówienia do getta”, jaka znalazła się w radiogramie delegata rządu i dowódcy AK (Dariusz Stola, The Polish Government-in-exile: National Unity and Weakness [w:] Goverments-in-exile and the Jews during the Second World War, red. Jan Lanićek i James Jordan, London-Portland: Vallentine Mitchell, 2013, s. 104). Sugestia ta była skierowana jednak do radiostacji „Świt” i nie miała parafy kierowników Polskiego Państwa Podziemnego. Ani Jankowski, ani Rowecki w swoich depeszach nie wysuwali takiego postulatu.

195

Engel, Facing a Holocaust…, s. 71-73.

196

Projekty przemówienia, rękopisy i maszynopisy, wersja w języku angielskim w: AIPMS, PRM, 111, t. 2, Przemówienia Władysława Sikorskiego.

197

AIPMS, A.9.V/61, Dział Narodowościowy. Sprawy żydowskie, Notatka, 15 III 1943 r., b.p. Jej autorem był zapewne, jak pisze David Engel, Antoni Serafiński, szef tego referatu (Facing a Holocaust.., s. 232, przyp. 123).

198

AIPMS, A.9.V/61, Dział Narodowościowy. Sprawy żydowskie, Notatka, 5 V 1943 r., k. 105.

199

AYV, M2/752, Dziennik Ignacego Schwarzbarta, 4 V 1943 r., k. 101-102.

200

Obszernie na ten temat, z prezentacją reakcji prasy zob. Engel, Facing a Holocaust.., s. 74.

201

Przykłady ataków w prasie konspiracyjnej na rząd i samego Sikorskiego można mnożyć. W literaturze cytuje się najczęściej depeszę „Grota” wysłaną do Londynu w reakcji na przekazanie 21 IX 1941 r. przez generała Sikorskiego na falach BBC życzeń z okazji żydowskiego Nowego Roku. Pisał on: „Wszystkie posunięcia Rządu i członków Rady Narodowej dotyczące Żydów w Polsce wywołują w kraju jak najgorsze wrażenie i znakomicie ułatwiają propagandę Rządowi nieprzychylną lub wrogą”. Podkreślił, że „przygniatająca większość kraju”, nie wyłączając socjalistów, jest „nastrojona antysemicko”. Różnice między poszczególnymi ugrupowaniami dotyczą wyłącznie „taktyki postępowania”. „Nie znam przyczyn – pisał „Grot” – które zmuszają Rząd do takich pociągnięć, ale tu w kraju obniżają one gwałtownie jego popularność i są wykorzystywane przez grupy sanacyjne”.

Скачать книгу