Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II. Отсутствует

Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II

31 stycznia-20 lutego 1941 [w:] Ludność żydowska w Warszawie, s. 623).

429

Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce (TOZ) – organizacja założona w 1922 r., zajmująca się profilaktyką zdrowotną. Po wybuchu wojny podstawowa instytucja koordynująca żydowską społeczną opiekę zdrowotną.

430

Rada Żydowska w Warszawie, s. 218.

431

Zob. ibidem, s. 134. Jak wskazują materiały z APW, bezwład biurokratyczny panował zarówno po stronie Transferstelle, jak i RŻ: we wspomnianej sprawie korespondencja toczyła się co najmniej od lipca 1941 r. Nie wiadomo ostatecznie, czy RŻ została zmuszona do zwrotu wyliczonej sumy. Por. APW, Przewodniczący Rady Żydowskiej w Warszawie, sygn. 37, k. 49.

432

W ARG zachowało się kilka oryginałów i odpisów tego zarządzenia; zob. ARG II 24, ARG II 44, ARG I 185, ARG I 182 [w:] Rada Żydowska w Warszawie, s. 17, 26, 84.

433

Auerswald groził w liście do Czerniakowa: „Wyraźnie podkreślam, że Pan, jako przewodniczący Rady Żydowskiej, podobnie jak inni członkowie Rady Żydowskiej, jest osobiście odpowiedzialny za uporządkowane i pełne przejęcie przedmiotów futrzanych, zaś w przypadku niepełnego wywiązania się z obowiązku zostanie Pan pociągnięty do odpowiedzialności za sabotaż”; cyt. za: ibidem, s. 84.

434

APW, Komisarz dla dzielnicy żydowskiej, sygn. 121, k. 143. Podobnie duży rozmach miało nadzorowane przez Auerswalda zbieranie kożuchów w całym dystrykcie. Zachowały się sprawozdania ze zbiórki futer z Garwolina, Mińska, Siedlec, Sokołowa (ibidem).

435

Por. zapis w Dzienniku Czerniakowa z 29 XII 1941 r., s. 236. W ARG nie zachował się żaden dokument mówiący o tym, że znaczna część zebranych kożuchów spłonęła w komorze dezynfekcyjnej przy ul. Stawki. Choć Niemcy przeprowadzili śledztwo, podejrzewając sabotaż, nie udało się tego udowodnić.

436

Por. zapisy w Dzienniku Czerniakowa z 7 i 9 I 1942 r., s. 239-240.

437

Abraham Gepner (1872-1943) – przed wojną właściciel fabryk i kupiec branży metalowej, prezes Centrali Związku Kupców, filantrop i społecznik. Członek Rady Żydowskiej od 1939 r., przewodniczący Zakładu Zaopatrywania i Rady Gospodarczej getta. Rozstrzelany przez Niemców 3 V 1943 r.

438

Zob. ARG I 247 [w:] Rada Żydowska w Warszawie, s. 224.

439

Zob. odpis tego pokwitowania (ARG II 44) w: ibidem, s. 85.

440

Zob. list przewodni, podpisany przez Auerswalda, w którym przesyła Czerniakowowi wykaz imienny 151 osób, zaaprobowanych do zwolnienia (ibidem, s. 88). Same nazwiska więźniów z listy nie zachowały się.

441

Częściowo udokumentowane na zachowanych w ARG zdjęciach (zob. ARG I 683-3 do 683-9).

442

ARG II 62 [w:] Rada Żydowska w Warszawie, s. 557.

443

Na temat losów Bajli Keselberg i jej zwolnienia z Gęsiówki zob. N.N., Relacja o losie Bajli Heselberg vel Kociołek na podstawie jej własnych wspomnień [w:] Archiwum Ringelbluma…, t. 5, s. 508-513.

444

Sąd Specjalny (niem. Sondergericht) – wprowadzona przez Niemców jednostka sądownicza, powołana do rozpatrywania przestępstw przeciw ustawodawstwu wojennemu. Więcej na ten temat: Jan Grabowski, Żydzi przed obliczem niemieckich i polskich sądów w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa, 1939-1942 [w:] Prowincja noc. Życie i zagłada Żydów w dystrykcie warszawskim, red. Barbara Engelking, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Warszawa: Wydawnictwo IFiS, 2007, s. 91.

445

Zob. ARG I 190 [w:] Rada Żydowska w Warszawie, s. 159-161.

446

Zob. zachowane w ARG obwieszczenie o rozstrzelaniu 17 XI 1941 r. ośmiu więźniów Gęsiówki „wyrokiem Sądu Specjalnego” (ARG I 184 [w:] ibidem, s. 15). Druga egzekucja na Gęsiówce odbyła się 15 XII 1941 r. Zachowały się karty 15 rozstrzelanych tego dnia, tzw. personalia zmarłego, wystawiane przez Wydział Więziennictwa RŻ i podpisywane przez naczelnego lekarza Gęsiówki dr. Johana Frendlera, na podstawie których wystawiano akt agonu, a Auerswald zlecał pochówek (zob. ARG I 239 [w:] Rada Żydowska w Warszawie, s. 118). Rozstrzelanym w dwóch głośnych egzekucjach kara ta została wymierzona za to, że wyszli poza teren getta, by – podobnie jak Rozenbaum – kupić po aryjskiej stronie tańszą żywność.

447

Zob. dok. 155 na załączonej płycie CD w: Rada Żydowska w Warszawie.

448

Wyniki tego spisu zachowały się w biuletynie Wydziału Statystycznego RŻ z 3 V 1940 r. Według obliczeń ludność żydowska Warszawy liczyła prawie 360 tys., zob. ibidem, s. 443.

449

Więcej na ten temat zob. Tatiana Berenstein, Praca przymusowa Żydów w Warszawie w czasie okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn ŻIH” 1963, nr 1/2 (45/46), s. 42-93.

450

AŻIH, ARG I 180, Obwieszczenie dotyczące stawienia się mężczyzn Żydów urodzonych w latach 1888-1924 w oznaczonych terminach przy ul. Prostej 12 w celu odbioru kart pracy.

451

Zob. m.in. Sprawozdanie przewodniczącego Rady Żydowskiej [w:] Ludność żydowska w Warszawie., s. 472.

452

Zob. Pierwsze postanowienie wykonawcze do rozporządzenia z 26 X 1939 r. o wprowadzeniu pracy przymusowej dla ludności żydowskiej Generalnego Gubernatorstwa z 11 XII 1939 r. [w:] Rada Żydowska w Warszawie, s. 8, 505.

453

ARG I 265 [w:] ibidem, s. 534.

454

Zob. ARG I 586a, [Szmul Bresław], Opowiadanie pt. „Rządca meldunkowy” [w:] Archiwum Ringelbluma., t. 5, s. 372.

455

Zob. także notatka: Jak pracuje WELŻ?, „Gazeta Żydowska”, 10 XII 1941, nr 122.

456

Chodziło prawdopodobnie o prof. Jana Jakuba Litauera (1873-1949) – adwokata i sędziego, który w Drugiej RP tworzył zręby polskiego prawodawstwa. Od 1940 r. do końca wojny ukrywał się. Po wojnie wykładowca Uniwersytetu Łódzkiego i sędzia Sądu Najwyższego. Niemcy zainteresowali się ordynacją Radziwiłłów z inspiracji Michała Radziwiłła, starszego z braci, wydziedziczonego przez ojca z racji złego prowadzenia się. Michał Radziwiłł był jawnym zwolennikiem Niemców, a nawet podarował swoją posiadłość Hitlerowi. Prawdopodobnie poszukiwanie Litauera miało być elementem niemieckiej pomocy w odzyskaniu przez księcia Michała rodzinnego majątku i pozycji ordynata.

457

Na przykład tylko w ciągu dwóch tygodni na przełomie września i października 1940 r. Wydział Rejestracyjno-Meldunkowy udzielił niemieckim urzędom 17 informacji adresowych; zob. Sprawozdanie przewodniczącego Rady Żydowskiej [w:] Ludność żydowska w Warszawie., s. 472.

458

Zob. Ludność żydowska w Warszawie., s. 409.

459

Zob. ibidem, s. 460, a także ARG II 552a w AŻIH. Nakaz Wydziału Opłat na rzecz Szpitalnictwa, wystawiony dla Chaskiela Wilczyńskiego, opiewa na 36 zł rocznie, płatne w ratach miesięcznych po 3 zł do 5. dnia każdego miesiąca. Nadruk na nakazie głosi, że od wymiaru składki można się odwołać do Komisji Odwoławczej w ciągu 14 dni od daty doręczenia nakazu.

460

„Opłata za kartę wynosi zł 0,30. Prócz tego każdy mieszkaniec wpłaca

Скачать книгу