Zagłada Żydów. Studia i Materiały nr 10 R. 2014 t. I-II. Отсутствует
id="n683">
683
„[S]pojrzenie nie jest po prostu uniwersalną i abstrakcyjną władzą obiektywizacji, jak twierdzi Sartre. Jest władzą symboliczną, której skuteczność zależy od względnej pozycji patrzącego, pozycji tego, który jest obiektem spojrzenia, i od stopnia, w jakim wykorzystywane schematy postrzegania i oceny są znane i uznane przez tego, wobec którego się ich używa” (Bourdieu,
684
Por.
685
Obiekt nie figuruje w ewidencji Zarządu Terenów Publicznych. Stanowi zatem przejaw samowoli budowlanej, niewątpliwie jednak tolerowanej zarówno przez ZTP, jak przez Związek Sybiraków oraz Fundację Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.
686
Por. studium zjawiska na przykładach z pierwszej dekady lat dwutysięcznych: Agnieszka Graff,
687
Słowa Donalda Tuska wygłoszone na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu 7 IV 2010 r. (https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/aktualnosci/premier-tusk-jedno-slowo-prawdy-moze-pociagnac-dwa-wielkie-narody.html; dostęp 1 IX 2013 r.).
688
Ideę tę powieli rozwiązanie zastosowane pięć lat później na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu pod Smoleńskiem (Rosja) i na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Piatichatkach pod Charkowem (Ukraina), gdzie obok siebie zostaną umieszczone znaki trzech religii – a czterech wyznań – monoteistycznych (w tym dwóch chrześcijańskich): rzymskiego katolicyzmu, prawosławia, judaizmu i islamu. O ile w jednorazowym zestawieniu zostały one rozdysponowane w sposób symbolizujący równość w różnorodności, o tyle dominacja symboli katolickich w krajobrazie polskich części obu cmentarzy jest niepodzielna. W Katyniu leżące na ziemi sylwetki krzyży znaczą miejsca pochówków, a oprócz ołtarza z krzyżem w przestrzeni nekropolii znajduje się krucyfiks zwany krzyżem prymasowskim, z 1989 r. Krajobraz cmentarza w Piatichatkach jest zdominowany przez mnogość stojących krzyży katolickich i prawosławnych. Co się tyczy założenia cmentarnego w Miednoje, dysponuję jedynie jego opisami i dokumentacją fotograficzną zbyt skąpą, by wyciągnąć na ten temat miarodajne wnioski. W Katyniu dodatkowo odtworzono hierarchię także w obrębie grupy dominującej, chowając generałów w osobnych, indywidualnych grobach z osobnymi, indywidualnymi krzyżami.
689
„Fakt, że czarni są antytezą mirażu «białości», ideału europejskich wartości estetycznych, uderza […] jako przedłużenie jakiejś «realnej», widzialnej różnicy, do której błędnie zastosowano «dobre» i «złe» cechy. Jednak sama koncepcja koloru stanowi cechę nie rzeczywistości, ale Inności, albowiem w tym amorficznym świecie projekcji czarni są nie tylko czarnoskórzy, ale również Żydzi. […] Obraz Żyda jako czarnego nie był jedynie wytworem biologii rasowej końca dziewiętnastego wieku […]. Kojarzenie Żydów z «czarnością» jest bowiem tak stare jak tradycja chrześcijańska. Ikonografia średniowiecza zawsze zestawiała czarny wizerunek «Synagogi» czy «Starego Zakonu» z białym obrazem Kościoła [por. Paul Weber,
690
Nieuczciwością intelektualną byłoby jednakże pominąć stanowisko Andrzeja Walickiego w sprawie: idea narodu
691
„Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie to najbardziej makabryczny monument w Warszawie. Stos krzyży w wielkim towarowym wagonie symbolizuje Polaków wywiezionych w głąb ZSRR” (Agnieszka Kowalska, Łukasz Kamiński,
692
Pomnik „Przedstawia stos krzyży na wagonie kolejowym bez ścian, który ustawiony jest na torach, a na każdym podkładzie szyn widnieje nazwa miejscowości znanych z kaźni narodu polskiego w ZSRR. Został on wybudowany ku czci Polakom Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, a więc w szczególności wywiezionych do łagrów oraz ofiarom zbrodni katyńskiej [pisownia oryginalna – E.J.]. Pomnikiem w szczególności opiekują się członkowie Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich i organizacji kombatanckich. W 1999 r. modlił się tu Jan Paweł II podczas VII pielgrzymki do Polski. Obok pomnika w 2006 r. podczas pielgrzymki do Polski swoim papamobile przejeżdżał też Benedykt XVI” (pl.wikipedia.org/Wiki/Pomnik_Poległy-m_i_Pomordowanym_na_Wschodzie).
693
Rysunki takie oglądałam u zaprzyjaźnionej rodziny oraz na konkursie plastycznym dla dzieci zorganizowanym przez Muzeum Historii Żydów Polskich w 2009 r.
694
„Chrystus sam kładzie się na krzyżu, «przygwożdżony» do niego ludzkim bólem, męczeństwem ofiar, co cierpiały i umarły w więzieniach, obozach i łagrach, za Boga i Ojczyznę. Pamięć o nich to symbole Polskiej Drogi wiodącej do naszego Zmartwychwstania. Wagon – pomnik Pomordowanych na Wschodzie – i samochód – «pomnik» męczeństwa ks. Popiełuszki” (
695
Na przykład u Emanuela Ringelbluma, Calela Perechodnika, Ignatza Maybauma, Franklina Littella, Zinowija Tołkaczewa, Marca Chagalla, Adiny Blady-Szwajger, Heleny Merenholc, Adolfa Rudnickiego, Ludwika Heringa, Henryka Grynberga,